Τα “εργαλεία της δουλειάς”

Όλα τα παρακάτω τα αλιεύσαμε από το εξαιρετικό greeksceptic.com και μας βρίσκουν απόλυτα σύμφωνους. Αξίζει να τα διαβάσετε.

Για κάθε θέμα με το οποίο καταπιάνομαι σε αυτό το blog χρησιμοποιώ ένα σετ από “εργαλεία” τα οποία με καθοδηγούν στο να καταλήξω σε κάποιο συμπέρασμα. Αυτά τα “εργαλεία” θα τα αναφέρω σε διάφορα σημεία, ανάλογα με τη σχετικότητά τους στο συγκεκριμένο θέμα, και προκειμένου να μη χρειάζεται να εξηγώ κάθε φορά τί κάνει αυτό το “εργαλείο”, έφτιαξα αυτή την ενότητα όπου θα μπορεί να βρει, όποιος ενδιαφέρεται, το “εργαλείο” και πως αυτό λειτουργεί.

Το Ξυράφι του Όκαμ.
“Είναι το αξίωμα που λέει πως μεταξύ ανταγωνιστικών θεωριών, αυτή που απαιτεί τις λιγότερες υποθέσεις, πρέπει να επιλεγεί.”
Τί μας λέει με άλλα λόγια το αξίωμα; Μας λέει πως αν έχουμε δύο εξηγήσεις για ένα φαινόμενο, αλλα η μια εξήγηση είναι πιο πολύπλοκη από την άλλη, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να διαλέξουμε τη σωστή, αν διαλέξουμε αυτή που είναι πιο απλή.Σετ ανίχνευσης ηλιθιοτήτων
Στο βιβλίο του, The Demon Haunted World: Science as a Candle in the Dark, ο Κάρλ Σάγκαν αναφέρει πως όλοι οι ισχυρισμοί πρέπει να περνάνε κάποια τεστ προκειμένου να δούμε αν είναι σωστοί, ή όχι. Αυτό το τεστ είναι η επιστήμη. Υπάρχουν 10 βήματα που εγώ χρησιμοποιώ, αλλά κάποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και άλλα ή εντελώς διαφορετικά, προκειμένου να αξιολογήσω έναν ισχυρισμό:

1. Πόσο αξιόπιστη είναι η πηγή που κάνει τον ισχυρισμό; Έχει η πηγή αυτή ξαναισχυριστεί άλλα πράγματα και αυτά τα άλλα, ήταν σωστά ή όχι;
2. Μήπως η πηγή έχει κάνει και άλλους παρόμοιους ισχυρισμούς; Αν ναι τότε πρέπει να είμαστε πιο δύσπιστοι γιατί οφείλει να αποδείξει και τους άλλους ισχυρισμούς, μαζί με το νέο που εξετάζουμε.
3. Μήπως ο ισχυρισμός έχει επαληθευτεί από κάποιον άλλο; Όταν ισχυριζόμαστε κάτι, όσο μεγάλος η μικρός είναι αυτός ο ισχυρισμός, θα πρέπει να μπορεί κάποιος τρίτος να τον επαληθεύσει. Θα πρέπει να μπορεί να τον ελέγξει προκειμένου να δει αν είναι αληθής ή όχι. Αν ένας ισχυρισμός δεν μπορεί να ελεγχθεί τότε δεν είναι δυνατόν να αναφερθούμε στην αλήθεια του.
4. Ο ισχυρισμός αυτός ταιριάζει με τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος γύρω μας; Αν ο ισχυριζμός δεν ταιριάζει με αυτά που γνωρίζουμε για το τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος, τότε μάλλον είναι λάθος.
5. Έχει προσπαθήσει κανείς να αποδίξει πως δεν ισχύει ο ισχυρισμός; Έχει σκεφτεί κανείς ποιές άλλες εξηγήσεις θα μπορούσαν να προσφερθούν για τον ισχυριζμό αυτό; Μήπως υπάρχει και άλλος τρόπος να δώσεις εξήγηση;
6. Που μας οδηγεί η πλειοψηφία των αποδείξεων; Αν όλα τα στοιχεία που έχουμε μαζέψει μας δείχνουν μια εξήγηση, αλλά ένα μας δείχνει μια άλλη, είναι πιο πιθανόν αυτή η άλλη να είναι η λάθος εξήγηση.
7. Αυτός που κάνει τον ισχυρισμό ακολουθεί τους κανόνες της επιστήμης, ή όχι; Αν δεν χρησιμοποιούνται επιστημονικές μέθοδοι για να βρεθεί η απάντηση τότε ακολουθούμε λάθος δρόμο.
8. Αυτός που κάνει τον ισχυρισμό προσφέρει και θετικές ενδείξεις ή μόνο αρνητικές; Προσφέρει αποδείξεις για το δικό του ισχυρισμό, τη δική του θεωρία, ή απλώς αρνείται αποδείξεις των άλλων θεωριών; Οι αποδείξεις που προσφέρει ο οποιοσδήποτε πρέπει να είναι θετικές και όχι αρνητικές.
9. Ο νέος ισχυρισμός εξηγεί τον ίδιο αριθμό φαινομένων με τον παλιό ή λιγότερα; Αν είναι να υιοθετήσουμε μια νέα θεωρία εις βάρος μιας παλαιότερης, τότε αυτή θα πρέπει να εξηγεί περισσότερα. Θα πρέπει να μας δίνει τη δυνατότητα να προχωρήσουμε. Αν εξηγεί λιγότερα τότε μάλλον είναι λάθος.
10. Μήπως τα προσωπικά πιστεύω του ατόμου επηρεάζουν τους ισχυρισμούς του; Αν γίνεται κάτι τέτοιο, τότε έχουμε πρόβλημα.

Όταν κάνουμε μεγάλους ισχυρισμούς, χρειαζόμαστε και μεγάλες αποδείξεις.
Το παραπάνω είναι μια μέτρια μετάφραση του Extraordinary claims, require extraordinary evidence, το οποίο σημαίνει πως όσο πιο απίστευτος ο ισχυρισμός σου, τόσο πιο δυνατές πρέπει να είναι και οι αποδείξεις σου. Αν δεν έχεις τόσο δυνατές αποδείξεις να μην ξαφνιαστείς αν αποριφθεί ο ισχυρισμός
.
Το βάρος της απόδειξης
Το βάρος της απόδειξης το φέρει αποκλειστικά και μόνο αυτός που κάνει τον ισχυρισμό. Αυτός που λέει πως μας ψεκάζουν για να μας σκοτώσουν είναι υποχρεωμένος να μας δώσει αποδείξεις για του λόγου το αληθές. Δεν έχει δικαίωμα να μας πει: “απόδειξέ μου ΕΣΥ πως δεν μας ψεκάζουν”. Είναι δική του ευθύνη να  προσφέρει τις αποδείξεις.

Αποδεικνύοντας το αρνητικό.
Αυτό, τις περισσότερες φορές, είναι αδύνατο να γίνει με ασφάλεια. Εγώ, που είμαι ο σκεπτικιστής, δεν μπορώ να αποδείξω πως ΔΕΝ μας ψεκάζουν για να μας σκοτώσουν. Ακόμα και αν όλα τα στοιχεία που έχω δείχνουν πως αυτό δεν συμβαίνει, δεν μπορώ να είμαι 100% σίγουρος πως έστω και ένα αεροπλάνο δεν ψεκάζει. Συνεπώς μη περιμένετε να είμαι 100% κάθετος για τίποτα. Πάντα θα αφήνω ένα παραθυράκι, γιατί και εγώ λάθη κάνω.

Συνηθισμένα λάθη.
Ακολουθεί πίνακας με συνηθισμένα λάθη που κάνουμε οι άνθρωποι όταν σκεπτόμαστε. Θα τα βρούμε πολλές φορές μπροστά μας.