Η φραπελιά και οι πρόγονοί της.

Θυμάστε την φραπελιά,  το γνωστό “αντικαρκινικό” φάρμακο; Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή σ αυτή και τους “προγονούς” της, μιας και στη θέση της βλέπουμε κάθε μέρα – αν και χωρίς την ίδια δημοσιότητα είναι η αλήθεια-  πλήθος άλλα ματζούνια .

Η Φραπελιά

Η ονομασία του ελπιδοφόρου σκευάσματος δεν άργησε να επινοηθεί από τη δαιμόνια γλωσσοπλαστική ικανότητα του σύγχρονου Νεοέλληνα. Δε χρειάστηκε παραπάνω από μισή ώρα εκπομπής της Άννας Δρούζα στην κρατική τηλεόραση για να προκληθεί πανδαιμόνιο σχετικά με το νέο, φερόμενο ως θεραπευτικό του καρκίνου φάρμακο.

Η «επιδημία» ξέσπασε ταχύτατα όταν η Αθανασία Καραμπάτσου δήλωσε ότι τα διαλυμένα στο νερό φύλλα ελιάς μπορούν να χρησιμεύσουν ως  αντικαρκινικό φάρμακο. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε πρώτη είδηση στα κανάλια και τις εφημερίδες με τον λαό από τη μία και την ιατρική κοινότητα από την άλλη να τραβούν μια διελκυστίνδα θέσεων και αντιθέσεων.

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η ελληνική κοινωνία διχάζεται, ενθουσιάζεται και παρασύρεται από τέτοια φαινόμενα. Στη θέση της φραπελιάς έχουν βρεθεί κατά καιρούς αρκετά σκευάσματα που ενθρονίστηκαν στη θέση του σωτήρα κατά της επάρατης νόσου, αλλά γρήγορα έχασαν την αίγλη τους και ο μύθος τους καταρρίφθηκε. Ας τα πάρουμε από την αρχή.

Η πικραγγουριά

Αρχές του 1952. Η Ελλάδα μόλις είχε βγει από τις στάχτες του εμφυλίου πολέμου και προσπαθούσε να αναδιοργανωθεί. Ενώ μέχρι τότε θεωρούνταν θαυματουργά τα κινίνα, μέσα σε λίγες μέρες ξέσπασε κυριολεκτικά σκάνδαλο με την είδηση πως ο ζωμός της πικραγγουριάς μπορούσε να θεραπεύσει την ασθένεια θρύλο, τον καρκίνο. Ολόκληρο το πανελλήνιο άρχισε να παραληρεί και να αναζητά μετά μανίας το μικρό αγκαθωτό φυτό σε οικόπεδα, χωράφια και πεζοδρόμια. Βέβαια, η πικραγγουριά δεν ήταν η πρώτη φορά που ερχόταν στο προσκήνιο. Ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη τη συνιστούσαν ως φάρμακο έναντι των καρκίνων του πεπτικού συστήματος, ενώ η χρήση της ως ισχυρό θεραπευτικό μέσο αναφέρεται από τον Πλίνιο και τον Θεόφραστο. Στις αρχές του ‘50 όμως το όνομά της πήρε διαστάσεις θρύλου. Ο λαός, μετά από πολλές δοκιμασίες, προσπαθούσε να αγκιστρωθεί από κάπου για να αναπτερωθούν οι ελπίδες του και ποια μεγαλύτερη ανακούφιση από ένα φάρμακο που μπορούσε να βρει ο καθένας στον δρόμο; Η είδηση απασχόλησε για καιρό την κοινή γνώμη. Ανέβηκε επιθεώρηση για το σχετικό θέμα με τίτλο «Πικραγγουριά» των κ.κ. Ασημακόπουλου, Σπυρόπουλου, Παπαδούκα με τους Νίκο Ρίζο, Σπεράντζα Βρανά, Ρένα Ντορ, Μπελίντα, Λειβαδίτη, Αυλωνίτη, σε μουσική Μουζάκη.

Χαρακτηριστικοί της κατάστασης είναι οι στίχοι το λαϊκού ποιητή Στάθη Έγγαρχου

Η πικραγγουριά

του λαϊκού ποιητή Στάθη Έγγαρχου

Είναι φάρμακο σπουδαίο φίλοι μου η πικραγγουριά

και γιατρεύει ανεξαιρέτως νέους, γέρους και παιδιά,

αφαιρεί τον κάθε πόνο και τον άρρωστο γλιτώνει

κι απ’ το βέβαιο χαμό του η πικραγγουριά τον σώνει.

Θεραπεύει τον καρκίνο, τον κοκίτη, την καρδιά,

τη χολέρα, την πανούκλα η γνωστή πικραγγουριά.

Τους χονδρούς αδυνατίζει, τους αδύνατους παχαίνει

και κατάντησε μπροστά της φάρμακο άλλο να μη βγάνει.

Τα αρθριτικά γιατρεύει ως και τους ρευματισμούς

ιλαρά ή μαγουλίτες η γνωστή πικραγγουριά

θεραπεύει και τους κάλους τους μικρούς και τους μεγάλους.

Αλλά υπάρχει και το άλλο: αν δεν ξέρεις να τη φτιάξεις

πιθανότητα μεγάλη, φίλε μου, να τα τινάξεις.

Μα τι να κάνει ο πτωχός, πίνει και ξαναπίνει,

αφού δεν έχει τη δραχμή ούτε για ασπιρίνη.

Όπως ήταν αναμενόμενο ολόκληρη η ιατρική κοινότητα-πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- αντέδρασε απορρίπτοντας τις θαυματουργές ικανότητες του φυτού . Το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο και η Γενική Διεύθυνση Υγιεινής κατέστησαν σαφές ότι δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού και ότι θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί πρώτα εργαστηριακός και κλινικός έλεγχος. Το θέμα ύστερα από λίγο ξεφούσκωσε και ξεχάστηκε.

Το «φάρμακο Γεωργιάδη»

Αρχές του 1955. Λίγα χρόνια μετά την έξαρση της πικραγγουριάς εμφανίζεται στη Θεσσαλονίκη ένας ποτοποιός , ο οποίος ισχυρίζεται ότι έχει παρασκευάσει ένα ρόφημα που μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο. Συρροή κόσμου παρατηρείται ξανά έξω από το ποτοποιείο του Γεωργιάδη με τους συνωστισμένους ανθρώπους κυριολεκτικά να τσαλαπατιούνται για να αποκτήσουν ελάχιστο από το θαυματουργό υγρό. Η κρατική μηχανή κινητοποιήθηκε ύστερα από τον θάνατο δύο καρκινοπαθών ανθρώπων που είχαν καταναλώσει το σκεύασμα και η Γενική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ζήτησε από το ιατροδικαστικό και τοξικολογικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών να αποφανθεί για την εγκυρότητα των όσων υποστήριζε ο Γεωργιάδης. Το πόρισμα ήταν καταπέλτης. Το νέο φάρμακο δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μείγμα από ζωμό πικραγγουριάς, άρωμα φράουλας, οινόπνευμα και ζάχαρη. Εναντίον του Γεωργιάδη ασκήθηκε ποινική δίωξη.

Το νερό του Καματερού.

Αρχές του 1976. Στις 9 Φεβρουαρίου 1976 μια είδηση βόμβα σκάει στην Αθήνα. Οι πρωινές εφημερίδες ανακοινώνουν πως βρέθηκε ένα θαυματουργό υγρό προερχόμενο από μια μυστική και ραδιενεργή πηγή της Κω και είναι πολύ πιθανό να θεραπεύει τον καρκίνο. Ως παρασκευαστές του νέου φαρμάκου παρουσιάζονται ο τριανταεξάχρονος δικηγόρος Γεώργιος Καματερός με κύριο συνεργάτη τον επιχειρηματία Κωνσταντίνο Γράτσο. Το γεγονός παίρνει τεράστιες διαστάσεις. Παρουσιάζονται ασθενείς που δηλώνουν ότι θεραπεύτηκαν, οι πωλήσεις των εφημερίδων εκτινάσσονται στα ύψη, οι άνθρωποι παραληρούν και επιζητούν ακατάπαυστα τη διανομή του σωτήριου υγρού. Ο ίδιος ο Καματερός οργανώνει ολοένα και περισσότερα σημεία διανομής του θαυματουργού σκευάσματος και η κατάσταση φτάνει στα άκρα όταν ένας πολίτης σκοτώνεται σε σημείο διανομής του «νερού» από βυτιοφόρο που μεταφέρει το περιζήτητο φάρμακο. Σύσσωμη η ιατρική κοινότητα αντιδρά και στέλνονται δείγματα σε Ελβετία και Ιταλία προς εξέταση. Οι απαντήσεις δεν είναι ενθαρρυντικές. Παράλληλα σημειώνονται οι πρώτοι θάνατοι καρκινοπαθών που σταμάτησαν τη φαρμακευτική αγωγή και τη μέχρι πρότινος ακολουθούμενη θεραπεία και άρχισαν να πίνουν το «νερό». Ο Καματερός σε αντίδραση οργανώνει πορεία προς τη Βουλή. Η κίνηση αυτή σημειώνει μεγάλη επιτυχία και η ο πολιτεία συνειδητοποιεί ότι πρέπει πλέον να λάβει σκληρά μέτρα. Το τέλος γράφεται ύστερα από μία συνέντευξη τύπου παρωδία που έδωσε ο Καματερός , όπου αυτοπαρουσιάστηκε ως ο Νέος Μεσσίας. Η κυκλοφορία του νερού απαγορεύτηκε επίσημα στα τέλη Μαρτίου του 1976, ενώ εναντίον των εμπνευστών της ασκήθηκε ποινική δίωξη.

Το δηλητήριο του μπλε σκορπιού.

Το 1980 στο Γκουαντάναμο της Κούβας, ο βιολόγος Misael Bordier δήλωσε ότι χρησιμοποίησε στα πειράματά του με ζώα το περίφημο ελιξίριο, γνωστό πλέον ως Escozul, που παρασκεύασε χρησιμοποιώντας το δηλητήριο του γηγενούς στην Κούβα μπλε σκορπιού. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, τα αποτελέσματα των πειραμάτων του σε σκύλους ήταν άκρως ενθαρρυντικά. Η ιατρική κοινότητα τον αντιμετώπισε με δυσπιστία και έτσι το θέμα ξεχάστηκε. Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά, το δηλητήριο του μπλε σκορπιού ξαναχτύπησε δυναμικά με ένα νέο κύμα έξαρσης να εμφανίζεται και να απειλεί τις ισορροπίες που είχαν ήδη αποκατασταθεί στον ιατρικό κόσμο σχετικά με τη θεραπεία της επάρατης νόσου. Το θέμα απέκτησε έντονη και διεθνή δημοσιότητα. Στα κανάλια παρουσιάζονταν εκτροφείς του μπλε σκορπιού στην Κούβα και ισχυρίζονταν ότι η θεραπευτικές ιδιότητες του σκευάσματος ήταν αδιαμφισβήτητες. Τους ισχυρισμούς αυτούς επιβεβαίωναν ασθενείς που διατείνονταν πως θεραπεύτηκαν χάρη στο νέο φάρμακο. Γρήγορα άρχισαν να οργανώνονται ομαδικά ταξίδια στην Κούβα σε αναζήτηση του περίφημου δηλητήριου. Η ιατρική κοινότητα αντέδρασε και μέσω πολλών εκπροσώπων της επιβεβαίωσε πως τίποτα δεν είναι αποδεδειγμένο Ύστερα από λίγο το κύμα ενθουσιασμού του κόσμου κόπασε και το δηλητήριο του μπλε σκορπιού έπαψε να πρωταγωνιστεί στα δελτία ειδήσεων και τις επικεφαλίδες των εφημερίδων.

Η φραπελιά.

Και φτάσαμε στο 2007 με τη φραπελιά να πρωταγωνιστεί στα παράθυρα και τους πηχιαίους τίτλους των εφημερίδων. Η τιμή των φύλλων ελιάς άγγιξε τα 40 ευρώ το κιλό, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι δυο αδέρφια στη Μεσσηνία ήρθαν στα χέρια με αποτέλεσμα τη δολοφονία του ενός. Αιτία αποτέλεσε η διαφωνία τους για το αν ο τρίτος αδερφός, που έπασχε από την επάρατη νόσο, έπρεπε να λάβει το σωτήριο παρασκεύασμα. Η θεραπευτική δύναμη της ελιάς είναι γνωστή από παλιά (αναφέρεται στη Βίβλο) , ενώ το 1808 χρησιμοποιήθηκε ενάντια στην ελονοσία. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες και έρευνες προς ανάδειξη των ευεργετικών επιδράσεων μιας ουσίας που περιέχουν τα ελαιόφυλλα, της ελαιοευρωπαίνης  και των παραγώγων της. Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί συγκαταβατικά ότι τα φύλλα και τα κουκούτσια ελιάς έχουν αντι-οξειδωτική και αντιισχαιμική δράση, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό που να μπορεί να θεραπεύει τον καρκίνο. Έχει ήδη εκδηλωθεί έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά μέχρι τώρα μπορούμε να μιλάμε μόνο για ενδείξεις και όχι για βάσιμες αποδείξεις. Μετά τον σάλο που ξέσπασε και την αδιαμφισβήτητη επικράτηση της φραπελιάς σε κάθε είδους εκπομπή και δελτίο, ο υπουργός Υγείας κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, μπροστά στον κίνδυνο εμφάνισης ενός νέου κύματος παραπληροφόρησης και παροξυσμού του κοινού, παρενέβη. Ο τότε υφυπουργός Υγείας κ. Γιαννόπουλος ζήτησε με επιστολή του από το ΕΣΡ να προβεί σε διαφύλαξη της εγκυρότητας της πληροφόρησης, όπερ και εγένετο με σύσταση του ΕΣΡ προς όλα τα τηλεοπτικά μέσα “να αποφεύγουν τη δημιουργία υπέρμετρης ελπίδας ή σύγχυσης στο κοινό »  Η κατάσταση τότε άλλαξε. Το μέχρι πρότινος θαυματουργό παρασκεύασμα μετονομάσθηκε σε μέσο εκμετάλλευσης του κόσμου από τσαρλατάνους και κομπογιαννίτες. Το θέμα εν τέλει πήρε τον δρόμο της δικαιοσύνης , όταν ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, Παναγιώτης Πούλιος, έδωσε εντολή για τη διενέργεια κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης, ώστε να διαπιστωθεί αν με τη συνεχή προβολή του θέματος υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία.

Το DCA

Μετά τον σάλο που έγινε με τη φραπελιά, νέες ελπίδες παρουσιάστηκαν για την αντιμετώπιση της επάρατης νόσου από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το DCA (διχλωροξικό άλας), ένα φάρμακο που εμπλέκεται στη λειτουργία των μιτοχονδρίων και τη διεργασία του κυτταρικού θανάτου, διακινείται τους τελευταίους μήνες μέσω Ίντερνετ και υπόσχεται ίαση. Η ιστορία ξεκίνησε στις 17 Ιανουαρίου του 2007,όταν ο Έλληνας ιατρός, Ευάγγελος Μιχελάκης, επικεφαλής ερευνητών του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στο Έντμοντον του Καναδά, δημοσίευσε στο Cancer Cell μία έρευνα, σύμφωνα με την οποία το DCA μπορεί να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες. Τα πειράματα που είχε κάνει σε αρουραίους είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους των όγκων από τους οποίους έπασχαν. Το DCA είναι μια ουσία ήδη αρκετά γνωστή και ευρέως χρησιμοποιούμενη και γι’ αυτό δεν ενδιαφέρθηκαν άμεσα οι φαρμακευτικές εταιρείες για τη διακίνησή της. Η δράση της αφορά την ενεργοποίηση των μιτοχονδρίων , τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν τον κυτταρικό θάνατο των καρκινικών κυττάρων. Mετά τη δημοσίευσή του κ. Μιχελάκη στο Cancer Cell, την είδηση αναπαρήγαγαν ο Εconomist, το περιοδικό newsweek και το περιοδικό New Scientist. Αργότερα, ο κ. Μιχελάκης έδωσε συνέντευξη και στο CNN. To όλο θέμα ξέφυγε από την πορεία του όταν ο επιχειρηματίας Τζιμ Τασάνο έμαθε για το DCA, άρχισε να το παράγει σε δικό του εργαστήριο και να το διακινεί μέσω του Διαδικτύου. Ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα και ιδιαίτερα ο κ. Μιχελάκης αντέδρασαν, καθώς το DCA δεν έχει αποδεδειγμένα μέχρι τώρα σαφώς αντικαρκινικές ιδιότητες. Μπορεί να δρα επικουρικά εναντίον του καρκίνου, αλλά δεν έχει βεβαιωθεί ακόμα ότι αποτελεί φάρμακο έναντι αυτού. Εξάλλου, όπως δήλωσε ο ίδιος ο κ. Μιχελάκης, τα επιτυχή πειράματα σε πειραματόζωα δεν εγγυόνται την αντίστοιχη επιτυχία στον ανθρώπινο οργανισμό. Η έρευνα συνεχίζεται με τους ιατρούς να τονίζουν ότι κανείς ασθενής δε θα πρέπει να εγκαταλείπει την επίσημη φαρμακευτική αγωγή που λάμβανε μέχρι πρότινος -εμπιστευόμενος το οποιοδήποτε σκεύασμα- μέχρι σαφούς αποδείξεως της θεραπευτικής δράσης του σκευάσματος.

Εξετάζοντας προσεκτικά όλα τα προαναφερθέντα περιστατικά των τελευταίων χρόνων διαπιστώνουμε πόσο εύκολο είναι να παρερμηνευθούν κάποια γεγονότα ή να τους αποδοθεί μεγαλύτερη σημασία από αυτή που τους αρμόζει. Η παρερμηνεία ή η υπερεκτίμηση αυτή μπορεί να γίνεται βασιζόμενη στον υπέρμετρο ενθουσιασμό και ελπίδα των ανθρώπων να βρεθούν φάρμακα για πολύ σοβαρές ασθένειες, αλλά μπορεί να γίνεται και σκόπιμα από άτομα που επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν προσωπικά τους συμφέροντα. Η έγκυρη πληροφόρηση απέχει ελάχιστα από την παραπληροφόρηση και η ψευδοεπιστήμη καραδοκεί να αλλοιώσει και να στρεβλώσει τον ρόλο της επιστήμης, που κανονικά είναι η βελτίωση της ζωής μας. Το θέμα «υγεία» είναι υψηλής ευαισθησίας λόγω του κρίσιμου ρόλου που η υγεία διαδραματίζει στη ζωή μας. Γι’ αυτό συνετό και ωφέλιμο είναι , πριν ακολυθήσουμε τυφλά τις επιταγές που μας παρουσιάζει ο οποιοσδήποτε ως επιστημονικά έγκυρες και τεκμηριωμένες, να συμβουλευθούμε και να συζητήσουμε με τον θεράποντα ιατρό μας. Η λήψη οποιουδήποτε σκευάσματος ή η διακοπή της ήδη συνιστάμενης αγωγής είναι πιθανό να θέσει την υγεία μας σε κίνδυνο. Σκοπός της ιατρικής κοινότητας δεν είναι να πανικοβάλλει ή να εγείρει την απαισιοδοξία των ασθενών, αλλά να παρέχειμια σίγουρη και κυρίως ασφαλή ίαση και ανακούφιση. Η Ιατρική επιστήμη τη σημερινή εποχή προχωρά με αλματώδεις ρυθμούς και αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα.

Της Ιωάννας Αθανασοπούλου 

saligarosmagazine , Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο παρελθόν και στο Exclusive Net Magazine

by Antichainletter