Μερικοί Χριστουγεννιάτικοι Μύθοι

Πολύ συχνά με ρωτάνε αν, ως σκεπτικιστής και άθεος, γιορτάζω τα Χριστούγεννα και απαντώ: “Βεβαίως!” Όχι όμως γιατί γεννήθηκε ο Ιησούς, μιας και, εδώ που τα λέμε, η πλειοψηφία των Χριστιανικών παραδόσεων δεν έχουν καμία σχέση με τον Ιησού.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα το δέντρο των Χριστουγέννων. Αιώνες πριν από την γέννηση του Ιησού, άνθρωποι διαφόρων πολιτισμών στόλιζαν το σπίτι τους με αειθαλή δέντρα τον Δεκέμβρη για να γιορτάσουν το Χειμερινό Ηλιοστάσιο (22-23/12) και να ζητήσουν από τους διάφορους θεούς τους να τους δώσουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε σε διάφορες μορφές για πολλά χρόνια. Ακόμα και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, για να τιμήσουν το θεό Ρα, χρησιμοποιούσαν φύλλα φοίνικα.

Οι Βίκινγκς πίστευαν πως τα αειθαλή δέντρα είναι τα αγαπημένα φυτά του θεού Μπαλντούρ και έκαιγαν κορμούς Γιουλ κατά τη διάρκεια των γευμάτων μέχρι να γίνει στάχτη και το τελευταίο καρβουνάκι.

Η παράδοση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ξεκίνησε περίπου τον 16ο αιώνα στη Γερμανία. Τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα θεωρούνταν παγανιστικά σύμβολα στην Αμερική μέχρι και τη δεκαετία του 1840 (αν και η Καθολική εκκλησία γιόρταζε τα Χριστούγεννα περίπου από το 335μΧ χωρίς όμως δέντρα). Είναι πολύ πιθανό η 25η Δεκεμβρίου να επιλέχθηκε ως γιορτή των Χριστουγέννων λόγο του Χειμερινού Ηλιοστάσιου και όχι της γέννησης του Ιησού. Ο στόχος θα ήταν η γιορτή της νέας θρησκείας να συμπέσει με τη γιορτή της παλαιάς προκειμένου να έχουμε μια πιο… ομαλή μετάβαση.

Στο τέλος του Δεκέμβρη η ημέρα αρχίζει να μεγαλώνει και ο ήλιος σταματάει την κίνηση προς το Νότο. Οπότε, στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο, οι άνθρωποι γιόρταζαν τη γέννηση του Ήλιου. Μιας και τα Χριστούγεννα δεν είναι γιορτή με Ελληνικές ρίζες είναι σημαντικό να τονίσουμε την ομοιότητα της λέξης Sun (ήλιος) και Son (υιός). Οι παλαιοί γιόρταζαν τον ήλιο και όχι τον υιό όπως κάνουμε σήμερα.

Στην Αμερική τα Χριστούγεννα έγιναν εθνική εορτή μόλις στις 26 Ιουνίου 1870.

Η ανταλλαγή δώρων είναι και αυτή παγανιστικής προέλευσης. Τη βρίσκουμε έντονα στους εορτασμούς του Κρόνου (Saturnalia) και είναι και ένας από τους λόγους που η Καθολική εκκλησία το Μεσαίωνα απαγόρευσε την ανταλλαγή δώρων.

Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα έχουν τις ρίζες τους στο Μεσαίωνα. Τότε δεν ήταν θρησκευτικά αλλά παραδοσιακά τραγούδια για γιορτές θερισμού και μόνο πολύ αργότερα τα ενσωμάτωσαν στις θρησκευτικές εορτές άτομα όπως ο Μαρτίνος Λούθηρος.

Το γκι, το φυτό κάτω από το οποίο πρέπει να φιλήσει ο ένας τον άλλο, κυρίως στη δυτική παράδοση και όχι στην Ελληνική, κάποτε θεωρούταν μαγικό φυτό από τους Δρυΐδες και τους Έλληνες. Ήταν ένα παγανιστικό σύμβολο γονιμότητας. Στην Σκανδιναβία, το γκι θεωρούταν ως “το φυτό της ειρήνης” κάτω από το οποίο οι εχθροί κήρυσσαν ανακωχή και τα ζευγάρια φιλούσαν το ένα το άλλο για να “τα ξαναβρούν”.

Πολλοί λένε πως η λέξη Xmas (αγγλική σύντμηση της λέξης Christmas) αφαιρεί τον Χριστό από τα Χριστούγεννα. Η αλήθεια είναι πως Xmas είναι τα Χριστούγεννα. Το “Χ” προέρχεται από την ελληνική λέξη Χριστός οπότε αυτοί που λένε πως η λέξη Xmas είναι “η αρχή του πόλεμου εναντίων των Χριστουγέννων” μάλλον έχουν μπερδευτεί.

Αλλά ο κόσμος μπερδεύεται και για άλλους λόγους. Για παράδειγμα, η ιστορία της γέννησης του Ιησού στη Βίβλο μόνο ξεκάθαρη δεν είναι (όπως έχουμε δει και σε προηγούμενο άρθρο). Για παράδειγμα, στο κατά Λουκά, η Μαρία και ο Ιωσήφ ζούνε στη Γαλιλαία. Ο Ματθαίος όμως τους τοποθετεί στη Βηθλεέμ. Επίσης, ο Ματθαίος μας λέει πως εμφανίστηκε ένας άγγελος στον Ιωσήφ, ενώ ο Λουκάς πως ο άγγελος εμφανίστηκε στη Μαρία.

Αλλά ούτε οι τρεις μάγοι ήταν τρεις. Ούτε και μάγοι! Ο Ματθαίος μας λέει πως ήταν αστρονόμοι ενώ ο Λουκάς πως ήταν βοσκοί. Το πόσοι ήταν παραμένει αδιευκρίνιστο. Υποθέτω πως ο αριθμός “3” προέκυψε από τον αριθμό των δώρων που δόθηκαν, αλλά δεν είμαι σίγουρος.

Όσο για τη θαυματουργή παρθένο γέννηση, ίσως να μην ήταν και τόσο παρθένος. Ο Ματθαίος μάλλον έκανε λάθος στη μετάφραση από το Εβραϊκό κείμενο (της παλαιάς διαθήκης όπου υπήρχε η προφητεία της έλευσης του μεσσία) στα Ελληνικά και μετέφρασε τη λέξη “almah” αντί “για νεαρή κοπέλα σε ηλικία γάμου”, που είναι και η σωστή μετάφραση, σε “παρθένα”. Ακόμα και τότε οι δύο αυτές έννοιες δεν ήταν ταυτόσημες.

Ακόμα και το γενεαλογικό δέντρο του Ιησού έχει διαφορές. Ο Ματθαίος μας δίνει 28 γενιές ενώ ο Λουκάς 41.

Και οι δυο αυτοί ευαγγελιστές μας λένε πως ο Ιησούς γεννήθηκε κατά τη βασιλεία του Ηρώδη. Αλλά ο Λουκάς λέει πως ο Ιωσήφ και η έγκυος Μαρία έπρεπε να πάνε στη Βηθλεέμ για μια απογραφή του Κυρήνιου. Η απογραφή αυτή όμως έγινε το 6μΧ χρόνια μετά το θάνατο του Ηρώδη. Αλλά ακόμα και αν υπήρχε απογραφή εκείνη τη περίοδο, θα είχε γίνει στο τόπο διαμονής τους, δεν θα χρειαζόταν να ταξιδέψουν στον τόπο που γεννήθηκε ένας πρόγονος μερικές χιλιάδες χρόνια πριν και θα ήταν μόνο για άντρες, οπότε η Μαρία δεν θα χρειαζόταν να πάει πουθενά.

Για περισσότερες τέτοιες ασυμφωνίες στα Ευαγγέλια δείτε το παλαιότερο άρθρο μου. Είναι πολλές.

Τελικά, αρκετές από τις παραδόσεις της γέννησης του Χριστού δεν έχουν καμία σχέση μαζί του αλλά έχουν παγανιστικές ρίζες. Αλλά ακόμα και αν είχαν, δεν ξέρω πως να σας το πω αυτό, αλλά ο Ιησούς γεννηθείς στην Παλαιστίνη, δεν θα είχε λευκό δέρμα, γαλανά μάτια και ξανθά μαλλιά όπως είναι στις περισσότερες κορνίζες στις αίθουσες των σχολείων. Θα ήταν σημαντικά πιο μελαμψός και σίγουρα δεν θα ήταν αυτό που σήμερα αποκαλούμε “λευκός”.

Αλλά, ακόμα και έτσι, μου αρέσουν πολύ τα Χριστούγεννα. Μου αρέσει που βλέπουμε φίλους, που μαζεύεται η οικογένεια, τα φωτάκια και τα δέντρα, τα δώρα, τα πρόσωπα των παιδιών μου όταν ξυπνάν και τα βρίσκουν, οι μυρωδιές του σπιτιού μετά το μαγείρεμα, της μητέρας μου παλαιότερα, της συζύγου τώρα, ακόμα και τα κάλαντα μου αρέσουν αρκεί να μην έρχονται τα πιτσιρίκια να μου χτυπούν τη πόρτα στις 7 το πρωί! Μπορεί η γιορτή να έχει εμπορικοποιηθεί ως εκεί που δεν πάει άλλο, αλλά από εμάς εξαρτάται αν θα κρατήσουμε το βαθύτερο νόημα της που, κατ’ εμέ, δεν είναι άλλο από το να παραμείνουμε δυνατοί, ενωμένοι και αγαπημένοι.

Παράλληλα, όπως και πολλοί άλλοι άθεοι, γιορτάζω τα Χριστούγεννα γνωρίζοντας πως οι πλαστικές φάτνες στις πλατείες δεν είναι παρά σύμβολα μιας ακόμα θρησκείας, από τις χιλιάδες που έχουν περάσει από την ανθρωπότητα και οι Χριστιανοί που τις στήνουν στην ουσία γιορτάζουν παλιές παγανιστικές παραδόσεις.

Σε όλους λοιπόν τους Χριστιανούς, αλλά και σε όσους μου λένε πως ως άθεος δεν έχω καμία δουλειά να γιορτάζω τα Χριστούγεννα, εγώ χαμογελώ, τους προσφέρω μια κούπα ζεστή σοκολάτα και εύχομαι… καλά Χριστούγεννα!

Greek Skeptic