Κάθε φέτος και καλύτερα!

“Άλλη μια χρονιά περνάει!” είπε η πεθερά μου.

“Κάθε πέρσυ και καλύτερα” πρόσθεσε ο πεθερός μου και όλοι συμφώνησαν. Όλοι εκτός από εμένα.

Ρώτησα να μάθω αν εννοούσε ειδικά για τη δική του οικογένεια πως ίσχυε το “κάθε πέρσυ και καλύτερα”, ή γενικά. Μου είπε “Βεβαίως γενικά!” Δες τί γίνεται στον κόσμο, πόλεμος στη Κριμαία, στη Γάζα, η ISIS προελαύνει, αεροπλάνα πέφτουν, καράβια πιάνουν φωτιά, κόσμος σκοτώνεται, έμπολα, φόνοι, ληστείες. Δεν θυμάμαι να συνέβαιναν αυτά παλαιότερα σε αυτό το βαθμό! Ο κόσμος πάει από το κακό στο χειρότερο και δεν βλέπω κάτι να μπορεί να γίνει.”

Το άφησα το θέμα διότι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή και η εξήγηση απαιτούσε συζήτηση επί πολλών παραμέτρων και δεν θα μπορούσε να γίνει αν βομβαρδίζομαι από πολλές ερωτήσεις ταυτοχρόνως, όπως συνήθως γίνεται όταν πάω “κόντρα στο ρεύμα”.

Αλλά το θέμα είναι ενδιαφέρον και μιας και το ακούω συχνά πυκνά σε συζητήσεις, νομίζω πως ήρθε η ώρα να το αναλύσουμε.

Τελικά, τα στοιχεία δείχνουν πως το “κάθε πέρσυ και καλύτερα” είναι μύθος.

Αρχικά όμως, και πριν αρχίσω να παραθέτω στατιστικά, να εξηγήσω πως το θέμα θα το αγγίξω στα πλαίσια που ανέφερε ο πεθερός μου. Δηλαδή στο σύνολο της ανθρωπότητας. Αφού σας δείξω τί λένε τα νούμερα για την ανθρωπότητα συνολικά τότε θα μπω και στην Ελληνική πραγματικότητα και θα δούμε τί ισχύει και για εμάς.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως σίγουρα για πολλούς ανθρώπους το “κάθε πέρσυ και καλύτερα ισχύει”. Αυτό πάντα ίσχυε βέβαια. Ένας θάνατος, μια οικονομική ατυχία/αστοχία και μπορεί να φέρει τα πάντα ανάποδα, μέχρι και να καταστραφούν ζωές. Αυτό είναι αλήθεια και πάντα θα είναι αλήθεια. Αλλά συνολικά, τα πράγματα σαφώς βελτιώνονται για τους ανθρώπους ανά τον κόσμο και μάλιστα βελτιώνονται πολλά χρόνια τώρα.

Ας το δούμε με τη σειρά.

Το πρώτο πράγμα που είπε ο πεθερός μου όταν του ζήτησα να αιτιολογήσει το “κάθε πέρσυ και καλύτερα” ήταν ο πόλεμος στη Κριμαία και την ISIS. Και οι δύο περιπτώσεις είναι πόλεμοι, με διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά πόλεμοι.

Συνολικά όμως που βρίσκονται οι πόλεμοι ανά τον κόσμο;

Από το 1945 και μετά ο αριθμός των διακρατικών πολέμων έχει πέσει σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα. Ο διακρατικός πόλεμος είναι ο πιο καταστροφικός και ο τελευταίος ήταν της Κορέας. Τα νούμερα δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης:

Οι διακρατικοί πόλεμοι (κράτος vs κράτους) είναι η πράσινη γραμμή. Η μπλε γραμμή είναι οι ενδο-κρατικοί πολέμοι και το νούμερο πλέον είναι στο 31-38 που είναι και ο μέσος όρος των τελευταίων 12 χρόνων και σίγουρα κάτω από την κορυφή των 52 στη δεκαετία του ’90.

Ο αριθμός των θανάτων στο πεδίο μάχης έχει πέσει κατακόρυφα και αυτός:

Αν και υπάρχει μια αύξηση των εμφύλιων πολέμων τα τελευταία χρόνια που “σβήνει” τη βελτίωση που έχει επιτευχθεί τα τελευταία 12 χρόνια, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως είμαστε πολύ μακριά από τα νούμερα της δεκαετίας του ’90 και ακόμα μακρύτερα από τις προηγούμενες δεκαετίες.

Τα νούμερα λοιπόν για τους πολέμους είναι ξεκάθαρα. Ας προχωρήσουμε σε άλλες παραμέτρους.

Η παγκόσμια εικόνα για τις γενοκτονίες είναι:

Παράλληλα τα στοιχεία των μαζικών φόνων δείχνουν:

Είδαμε λοιπόν πως έχουν τα πράγματα με όλων των ειδών τους πολέμους. Αλλά τί γίνεται με το έγκλημα; Τα στοιχεία που θα δείτε σε βάθος χρόνου δεν μιλάνε ειδικά για την Ελλάδα, αλλά για άλλες χώρες. Για την Ελλάδα μπόρεσα να βρω μόνο μερικά χρόνια και θα τα παραθέσω πιο κάτω.

Φόνοι στις ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και τον υπόλοιπο κόσμο.

Παιδική κακοποίηση στις ΗΠΑ.

Βιασμοί στις ΗΠΑ

Όπως μπορούμε να δούμε σε όλα τα παραπάνω γραφήματα, η πτώση είναι ξεκάθαρη και δείχνει να έχει διάρκεια και να μην είναι ένα τυχαίο γεγονός. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα μηδενίσουν ποτέ οι βιασμοί ή οι φόνοι. Αλλά στην παρούσα πορεία, σε μερικά χρόνια, το νούμερο θα τείνει στο μηδέν.

Τί γίνεται στην Ελλάδα;

Τα νούμερα που βρήκα για την Ελλάδα είναι από τα στατιστικά στοιχεία που δίνει η ΕΛΑΣ και έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Γνωρίζοντας πως μια από τις αναμενόμενες αντιρρήσεις για την εγκληματικότητα στην Ελλάδα θα είναι πως η κρίση έχει επηρεάσει την κατάσταση, χώρισα τα στοιχεία σε δύο περιόδους. Από 1991 μέχρι 2008 και από 2010 μέχρι 2013. Το 2009 η αστυνομία έκανε αλλαγή στον τρόπο που παρουσιάζει τα στοιχεία και ήθελε πολύ δουλειά να τα φέρω σε μια οργανωμένη μορφή οπότε και δεν το έκανα χρονιάρες μέρες. Να με σχωρνάτε. Τα στοιχεία για το 2014 δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα, αλλά δεν περιμένω κάτι τρομακτικό.

Στοιχεία 1991-2008

Στοιχεία 2010-2013

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα πως η κρίση δεν έχει επηρεάσει με τον τρόπο που φανταζόμασταν την εγκληματικότητα στην Ελλάδα. Αν μη τί άλλο, φαίνεται να υπάρχει μια σταθερότητα που τείνει προς μείωση. Με δεδομένο το γεγονός πως η Ελλάδα αποτελεί ένα πολύ μικρό ποσοστό σε σχέση με το σύνολο των χωρών για τις οποίες έχουμε στοιχεία εγκληματικότητας, μπορούμε να συμπεράνουμε πως δεν επηρεάζονται οι τάσεις που είδαμε και πως όντως, ακόμα και στην Ελλάδα με μικρότερους ρυθμούς ίσως, η εγκληματικότητα μειώνεται.

Γιατί όμως όλοι λένε “κάθε πέρσυ και καλύτερα”;

Τί είναι αυτό που συμβαίνει και όλοι πιστεύουν πως ο κόσμος πάει από το κακό στο χειρότερο, όταν τα στατιστικά τους διαψεύδουν;

Το πρώτο λάθος που κάνουμε είναι πως πιστεύουμε πως τα ΜΜΕ φέρουν όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε προκειμένου να αποκτήσουμε εικόνα της κατάστασης. Στην πραγματικότητα τα ΜΜΕ επικοινωνούν μόνο τις άσχημες ειδήσεις, όπως είναι η έναρξη ενός εμφύλιου, η δολοφονία ενός ηγέτη, η εξάπλωση ενός ιού. Η μη έναρξη ενός εμφύλιου, η μη δολοφονία ενός ηγέτη και η μη εξάπλωση ενός ιού δεν αποτελούν γεγονότα και συνεπώς δεν αναφέρονται στις ειδήσεις.

Το δεύτερο λάθος που κάνουμε είναι πως δεν καταλαβαίνουμε την πραγματική φύση της τυχαιότητας. Εχω ξαναμιλήσει για αυτό το θέμα, αλλά εν συντομία, αυτό που οι άνθρωποι θεωρούμε τυχαίο, στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου τυχαίο. Στη πραγματική ζωή η πτώση δύο αεροσκαφών, η ανάφλεξη ενός καραβιού και ένας σεισμός μπορούν να συμβούν σε μικρό χρονικό διάστημα μεταξύ τους και να είναι εντελώς ασύνδετα και εντελώς τυχαία.

Αλλά σαν άνθρωποι έχουμε πεπερασμένη ικανότητα να αντιληφθούμε το τυχαίο ενώ, αντιθέτως, έχουμε μοναδική ικανότητα να κάνουμε συσχετισμούς ακόμα και όταν αυτοί δεν υπάρχουν. Άρα στο μυαλό μας, μια σειρά από γεγονότα δημιουργεί την αυταπάτη μιας συνέχειας κακών συμβάντων που δείχνουν χειροτέρευση της κατάστασης ενώ αυτό δεν συμβαίνει.

Συμπέρασμα

Από όλα τα παραπάνω και συνδέοντάς τα με τη 1η μέρα του 2015, τολμώ να πω πως ζούμε σε μια από τις πιο ήρεμες εποχές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν δεν με πιστεύετε μπορείτε να διαβάσετε το The Better Angels of Our Nature όπου ο συγγραφέας Steven Pinker αναλύει στοιχεία από τις προϊστορικές εποχές μέχρι και σήμερα και δείχνει ακριβώς αυτό: ζούμε στη πιο ειρηνική εποχή!

Ξέρω, ακούγεται περίεργο, αλλά αν ξεπεράσουμε τα σφάλματα που περιέγραψα παραπάνω και δούμε τους αριθμούς καταλαβαίνουμε πως τα πράγματα είναι έτσι ακριβώς.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως δεν έχουμε περιθώρια βελτίωσης και πως θα πρέπει να επαναπαυθούμε στις δάφνες μας. Αλλά σίγουρα δείχνει πως τα πράγματα δεν πάνε από το κακό, αλλά αντιθέτως από το καλό στο καλύτερο. Βέβαια, εμείς που έχουμε γεννηθεί από το 1950 και μετά δεν έχουμε ζήσει πολέμους και έτσι είναι λογικό να συγκρίνουμε τα νέα γεγονότα που ζούμε με τις εμπειρίες μας και να γνοούμε πως τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα.

Ένα παράδειγμα που δίνω συχνά σε φίλους είναι πως την εποχή των Λουδοβίκων στη Γαλλία, το κάρφωμα μιας ζωντανής γάτας σε ένα στύλο και η ανάφλεξή της θεωρούνταν διασκέδαση για το κοινό και μάζευε θεατές. Σήμερα, ακόμα και αν μισείς τις γάτες, αυτή η συμπεριφορά είναι αδιανόητη και αν κάποιος το κάνει τότε αυτομάτως κατηγοριοποιείται στους ψυχοπαθείς.

Τα παραπάνω, για εμένα, είναι ένα από τα πιο αισιόδοξα μηνύματα που μπορούμε να πάρουμε για το νέο έτος και όχι μόνο. Η εγκληματικότητα μειώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο και μειώνεται σταθερά! Ο κόσμος γίνεται καλύτερος για εμάς και τα παιδιά μας. Τί άλλο να ζητήσουμε από τον Άγιο Βασίλη;

Κάθε φέτος και καλύτερα!

ΥΓ: Τον τελευταίο χρόνο έγινε πολύ φασαρία, ειδικά στην Ελλάδα, σχετικά με τη σύγκρουση Ισραήλ και Παλαιστίνιων. Χωρίς να θέλω να πάρω θέση για το ποιός φταίει, αλλά επειδή όλο και κάποιος θα μου αναφέρει τη σύγκρουση αυτή ως απόδειξη πως τα πράγματα δεν πάνε καλά, είναι σημαντικό να θέσουμε τα γεγονότα κάτω από το ιστορικό φακό και να δούμε κατά πόσο αυτή η σύγκρουση έχει επηρεάσει τα συνολικά νούμερα που είδαμε παραπάνω.

Οι επαναλαμβανόμενες εκρήξεις βίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένης της εισβολής στη Γάζα το περασμένο καλοκαίρι που σκότωσε 2.000 ανθρώπους, έχουν επισκιάσει δύο γεγονότα που γίνονται εμφανή μόνο μέσα από μια ιστορική οπτική γωνία.

Πρώτον, η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης ήταν κάποτε μια πολύ πιο επικίνδυνη Αραβο-ισραηλινή σύγκρουση. Κατά τη διάρκεια 25 ετών, το Ισραήλ πολέμησε τους στρατούς της Αιγύπτου, της Συρίας και της Ιορδανίας πέντε φορές, με περισσότερους από 100.000 θανάτους ανά πόλεμο, και το 1973 τόσο το Ισραήλ όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν τις πυρηνικές τους δυνάμεις σε υψηλή επιφυλακή για την αντιμετώπιση της απειλής. Τα τελευταία 41 χρόνια δεν υπήρξε τέτοιος πόλεμος, και ούτε η Αίγυπτος ούτε κανένα άλλο αραβικό καθεστώς έχει δείξει ενδιαφέρον για την έναρξη ενός τέτοιου πολέμου.

Παρά την εμμονή του κόσμου με τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης, αυτή ήταν υπεύθυνη για ένα μικρό ποσοστό του συνολικού ανθρώπινου κόστους του πολέμου: περίπου 22.000 θανάτους σε πάνω από έξι δεκαετίες, που έρχονται στην 96η θέση ανάμεσα στις ένοπλες συγκρούσεις που καταγράφηκαν από το Κέντρο για τη Συστημική Ειρήνη (Center for Systemic Peace) από το 1946, και στην 14η θέση μεταξύ των συγκρούσεων που συνεχίζουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι η βία είναι αποδεκτή, μόνο ότι δεν θα πρέπει να είναι αιτία μοιρολατρίας ή να προκαλεί απελπισία. Χειρότερες συγκρούσεις έχουν σταματήσει, ακόμα και με εμπλεκόμενο το ίδιο το Ισραήλ και μια ειρηνική διευθέτηση αυτής της σύγκρουσης δεν θα πρέπει να απορριφθεί ως ουτοπική.

Greek Skeptic