Η εκδίκηση του Πόλντο

Σαν σήμερα, στις 17 Ιανουαρίου του 1929, έκανε το ντεμπούτο του ο διάσημος Ποπάι, σε μία σειρά κόμικς της νεοϋορκέζικης εφημερίδας Evening Journal. Γκρινιάρης, αλλά καλόκαρδος, δεν αποχωρίζεται ποτέ την πiπα και τη ναυτική στολή του. Όταν βρίσκεται σε μπελάδες τρώει σπανάκι, που του δίνει μια υπεράνθρωπη δύναμη για να υπερασπιστεί και να σώσει, συχνά, την αγαπημένη του Όλιβ.

Ακόμη κι αν ίσχυε ο μύθος ότι το σπανάκι περιέχει πολύ σίδηρο, αν είχα έναν πολύ ισχυρό μαγνήτη, θα μπορούσα να τραβήξω το σπανάκι;

 Την απάντηση μπορούμε να βρούμε στο βιβλίο “όσα δεν ήξερε ο Αϊνστάιν” και είναι η εξής:

“Όχι, αν δεν είναι μέσα σε ατσάλινη κονσέρβα. Η ειρωνεία πάντως είναι ότι είναι γνωστή ως τσίγκινη κονσέρβα, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για κονσέρβα από αλουμίνιο. Ο πολυδιαφημισμένος σίδηρος που περιέχει το σπανάκι δεν είναι σε μορφή που έλκεται από τους μαγνήτες.

Ο σίδηρος είναι μαγνητικός — έλκεται από τους μαγνήτες — όταν είναι σε μεταλλική μορφή, όχι, όμως, όταν είναι σε χημικό συνδυασμό με άλλα στοιχεία. Ο μεταλλικός σίδηρος στην ατσάλινη πόρτα του ψυγείου σου έλκει μια ολόκληρη συλλογή από σαχλά μαγνητάκια, αλλά ο σίδηρος στη χημική μορφή της σκουριάς, για παράδειγμα, είναι μη μαγνητικός. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση του σπανακιού; Ο σίδηρος στο σπανάκι (ευτυχώς) δεν είναι σε μορφή μικρών κομματιών μετάλλου, αλλά είναι σε μορφή περίπλοκων χημικών ενώσεων που απλώς δεν είναι μαγνητικές.

Γιατί, όμως, όταν κάποιος σκέφτεται για τροφές πλούσιες σε σίδηρο η πρώτη που του έρχεται στο μυαλό είναι το σπανάκι; Πιθανώς ο κύριος λόγος να είναι ο Ποπάι, εκείνος ο ασυγκράτητος ήρωας των κόμικς, ο οποίος για περισσότερα από εξήντα χρόνια δείχνει στον κόσμο ότι ένας συνδυασμός αρετής, σπανακιού και βλακείας θριαμβεύει στο τέλος.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα στο σίδηρο που περιέχει το σπανάκι. Πολλά πράσινα λαχανικά και άλλες τροφές διαφορετικών χρωμάτων περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες σιδήρου. Η ειρωνεία είναι (τυχαίο παράδειγμα) ότι ένα χάμπουργκερ περιέχει περίπου την ίδια ποσότητα σιδήρου όσο το αντίστοιχο βάρος του σε σπανάκι. Πώς, λοιπόν, το σπανάκι έκανε τον Ποπάι δυνατό, ενώ τα χάμπουργκερ έκαναν τον Πόλντο δειλό;

Ο Ποπάι απλώς βοηθούσε τις Αμερικανίδες μητέρες να πείσουν τα παιδιά τους να τρώνε λαχανικά — ειδικά το σπανάκι, το οποίο για τα περισσότερα παιδιά έχει απαίσια γεύση λόγω του ξινού οξαλικού οξέως που περιέχει. (Για δοκίμασε να κάνεις ένα παιδί να φάει ρήον/ραβέντι, το οποίο περιέχει μεγάλες ποσότητες οξαλικού οξέως.) Αν ο μπαμπάς δεν ήταν αρκετά μπρατσωμένος για να αποτελεί πρότυπο («δεν θέλεις να μεγαλώσεις και να γίνεις δυνατός σαν τον…;»), η μαμά μπορούσε πάντα να χρησιμοποιήσει τον Ποπάι ως το αδιαμφισβήτητο υποκατάστατο.

Αρκετά για τη θρεπτική αξία των μετάλλων. Από πού πήγαζε, όμως, η μυθική δύναμη του Ποπάι; Γιατί δεν καταβρόχθιζε κονσέρβες με κολοκυθάκια ή γογγύλια αντί για σπανάκι; Πώς ο σκιτσογράφος Έλζι Κ. Σίγκαρ, ο δημιουργός του Ποπάι, αποφάσισε ότι το σπανάκι ήταν το μυστικό της δύναμης του γεροδεμένου ναύτη;

Φταίει πάλι αυτός ο θρυλικός σίδηρος. Οι άνθρωποι που δεν έχουν αρκετό σίδηρο στο αίμα τους είναι συνήθως χλομοί και αδύναμοι. Το επίθετο αναιμικός έχει καταλήξει να σημαίνει ασθενικός και νωθρός. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι τρώγοντας περισσότερο σίδηρο θα γίνεις πιο δυνατός, αν δεν είσαι αναιμικός. Αλλά πότε ήταν η τελευταία φορά που η λογική εμπόδισε ένα χαρακτήρα των κόμικς;”