10 μύθοι σχετικά με τη ψυχολογία καταρρίπτονται

Πόσα από αυτά που νομίζετε για το μυαλό σας είναι όντως λανθασμένα; Με μια επί τροχάδην ξενάγηση στην κατακρινόμενη επιστήμη ο Μπεν Άμπριντζ περιηγείται μέσα από 10 δημοφιλείς απόψεις σχετικά με την ψυχολογία που έχουν αποδειχθεί λανθασμένες – και αποκαλύπτει μερικές εκπληκτικές αλήθειες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του μυαλού μας.

Έχετε ακουστά το Δείκτης Νοημοσύνης, τη γενική ευφυΐα σας, αλλά το Δείκτη Ψυχολογικής Ευφυίας; Τι γνωρίζετε γι’ αυτά που σας ενθουσιάζουν και πόσο καλά προβλέπετε την συμπεριφορά των άλλων ή ακόμη και τη δική σας; Πόσα από αυτά που νομίζετε πως ξέρετε περί ψυχολογίας είναι λάθος; Ας το δούμε ανατρέχοντας στους 10 κορυφαίους μύθους περί ψυχολογίας.

Και η απομαγνητοφώνηση :

Θα έχετε πιθανώς ακούσει να λέγεται ότι, όσον αφορά τη ψυχολογία τους, οι άνδρες είναι από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη. Αλλά πόσο διαφέρουν άνδρες και γυναίκες; Για να το βρούμε, ας αρχίσουμε εξετάζοντας κάτι όπου άνδρες και γυναίκες όντως διαφέρουν και σκιτσάροντας κάποιες διαφορές ψυχολογίας των φύλων στην ίδια βάση. Ένα πράγμα που όντως διαφέρουν είναι πόσο μακριά μπορούν να πετάξουν μια μπάλα. Αν δούμε τα δεδομένα για τους άνδρες θα δούμε τη λεγόμενη ομοιόμορφη καμπύλη κατανομής. Λίγοι άντρες μπορούν να ρίξουν τη μπάλα μακρυά και λίγοι κοντά αλλά οι περισσότεροι σε μια μέση απόσταση. Οι γυναίκες έχουν την ίδια κατανομή αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Ο μέσος άνδρας μπορεί να πετάξει τη μπάλα μακρύτερα από το 98% των γυναικών περίπου.Τώρα λοιπόν ας δούμε πώς μερικές ψυχολογικές διαφορές των φύλων μοιάζουν στην ίδια τυποποιημένη κλίμακα. Όλοι οι ψυχολόγοι θα σας πουν ότι οι άνδρες αντιλαμβάνονται τον χώρο καλύτερα από τις γυναίκες όπως στο διάβασμα χάρτη, το οποίο είναι αλήθεια, αλλά ας δούμε το μέγεθος της διαφοράς.Είναι ελάχιστη. Οι γραμμές σχεδόν επικαλύπτονται. Μάλιστα, η μέση γυναίκα είναι καλύτερη από το 33% των ανδρών, φυσικά εάν αυτό ήταν 50% τότε τα δύο φύλα θα ήταν ακριβώς ίσα. Αξίζει να θυμάστε ότι αυτή η διαφορά και η επόμενη που θα σας δείξω είναι σχεδόν οι μεγαλύτερες ψυχολογικές διαφορές των φύλων που έχει ανακαλύψει η ψυχολογία. Να και η επόμενη. Όλοι οι ψυχολόγοι θα σας πουν ότι οι γυναίκες υπερέχουν στη γλώσσα και τη γραμματική. Να λοιπόν η απόδοση στα τυποποιημένα τεστ γραμματικής. Εδώ οι γυναίκες. Εδώ οι άνδρες. Πάλι οι γυναίκες προηγούνται κατά μέσο όρο αλλά οι γραμμές είναι τόσο κοντά που το 33% των ανδρών είναι καλύτεροι από τη μέση γυναίκα και πάλι αν ήταν 50% θα υπήρχε πλήρης ισότητα των φύλων. Άρα δεν είναι ακριβώς περίπτωση Άρη και Αφροδίτης. Είναι πιο πολύ μια περίπτωση μπαρών Μαρς και Σνίκερς όπου βασικά είναι ίδιες αλλά η μία έχει πιο πολλούς ξηρούς καρπούς. Δεν θα πω ποια από τους δύο.

Τώρα έχουμε κάνει ζέσταμα. Ας σας ψυχαναλύσουμε με το περίφημο Τεστ Ρόρσαχ. Προφανώς βλέπετε δύο αρκούδες ή δύο ανθρώπους ή κάτι παρόμοιο. Αλλά τι νομίζετε ότι κάνουν; Σηκώστε το χέρι αν νομίζετε ότι χαιρετάνε. Όχι πολλοί. Εντάξει. Πόσοι νομίζετε ότι «δίνουν πέντε» πανηγυρίζοντας. Ωραία. Κι αν νομίζετε ότι παλεύουν; Πολλοί λίγοι εδώ. Εντάξει, αν νομίζετε ότι χαιρετούν ή πανηγυρίζουν, σημαίνει ότι είστε φιλικό άτομο. Αν νομίζετε ότι παλεύουν είστε μάλλον ένα δύσκολο και επιθετικό άτομο. Βασικά είστε ή μαχητής ή εραστής. Κι αυτό εδώ; Εδώ δεν ψηφίζουμε οπότε με το τρία όλοι φωνάξτε τι βλέπετε.Ένα, δύο, τρία. (Φωνές από το ακροατήριο) Άκουσα χάμστερ. Ποιος είπε χάμστερ; Ανησυχητικό αυτό.Ένας τύπος εκεί είπε χάμστερ. Θα πρέπει να δείτε κάποιο δίποδο ζώο εδώ και μετά τον αντικατοπτρισμό του εκεί. Αν δεν το είδατε, σημαίνει ότι δυσκολεύεστε να επεξεργαστείτε περίπλοκες καταστάσεις όπου συμβαίνουν πολλά.

Εκτός φυσικά αν δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Τα τεστ Ρόρσαχ δεν έχουν καμία ουσιαστική εγκυρότηταστη διάγνωση της ανθρώπινης προσωπικότητας και δεν χρησιμοποιούνται από τους σύγχρονους ψυχολόγους. Στην πράξη, μια πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε ότι όταν επιχειρήσετε να διαγνώσετε την ανθρώπινη προσωπικότητα με τα τεστ Ρόρσαχ, θα διαγνώσετε σχιζοφρένεια στο 1/6 περίπου των εμφανέστατα απόλυτα φυσιολογικών συμμετεχόντων.

Άρα, αν δεν τα πήγατε και τόσο καλά εδώ, ίσως δεν είστε πολύ οπτικός τύπος. Πάμε για ένα άλλο γρήγορο κουίζ για να δούμε. Όταν φτιάχνετε τούρτα, – σηκώστε χέρι για καθένα – προτιμάτε να έχετε ένα βιβλίο μαγειρικής με εικόνες; Ναι, λίγοι άνθρωποι. Να έχετε ένα φίλο να σας δίνει προφορικές οδηγίες;Να ξεκινάτε να αυτοσχεδιάζετε στην πορεία; Αρκετοί άνθρωποι εδώ. Εντάξει, αν επιλέξατε το πρώτο,σημαίνει ότι μαθαίνετε οπτικά και μαθαίνετε καλύτερα από οπτικοποιημένες πληροφορίες. Αν είπατε το δεύτερο, σημαίνει ότι είστε ακουστικός τύπος, ότι μαθαίνετε καλύτερα από πληροφορίες σε ακουστική μορφή. Κι αν είπατε το τρίτο, σημαίνει πως είστε κιναισθητικός τύπος, ότι μαθαίνετε καλύτερα όταν καταπιαστείτε και κάνετε πράγματα με τα χέρια.

Εκτός φυσικά, όπως πιθανώς μαντέψατε, αν τίποτα δεν ισχύει, γιατί όλα αυτά είναι ένας μύθος. Οι τρόποι μάθησης είναι επινοημένοι και δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση. Το γνωρίζουμε επειδή, σε στενά ελεγχόμενο πειραματικό περιβάλλον, όταν δίνεται στους σπουδαστές υλικό για μελέτη, είτε στη μορφή που προτιμούν, είτε σε αντίθετη μορφή, δεν υπάρχει διαφορά στον όγκο πληροφοριών που συγκρατούν.Αν το σκεφτείτε για λίγο, είναι προφανές ότι πρέπει να αληθεύει. Είναι προφανές ότι η καλύτερη μορφή παρουσίασης δεν εξαρτάται από εσάς, αλλά από αυτό που προσπαθείτε να μάθετε. Θα μπορούσατε, ας πούμε, να μάθετε να οδηγείτε ακούγοντας μόνο κάποιον να σας λέει τι να κάνετε χωρίς καμία κιναισθητική εμπειρία; Θα μπορούσατε να λύσετε σύστημα εξισώσεων μόνο με το μυαλό σας και χωρίς να γράψετε κάτι; Θα μελετούσατε για εξετάσεις στην αρχιτεκτονική κάνοντας χορό αυτοέκφρασης, εάν μαθαίνετε κιναισθητικά; Όχι. Το διδακτικό υλικό πρέπει να ταιριάζει με τη μορφή παρουσίασης, και όχι με εσάς.

Ξέρω ότι πολλοί από εσάς είστε αριστούχοι και πρόσφατα πήρατε αποτελέσματα από εξετάσεις GCSE.Αν δεν πήγατε τόσο καλά όσο ελπίζατε δεν πρέπει να κατηγορείτε τον τρόπο που μαθαίνετε αλλά ένα πράγμα που ίσως μπορείτε να κατηγορήσετε είναι τα γονίδιά σας. Αναφέρομαι σε μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου που βρήκε ότι 58% της διακύμανσης μεταξύ διαφόρων μαθητών και των αποτελεσμάτων στις εξετάσεις GCSE αποδίδεται σε γενετικούς παράγοντες. Πώς μπορούμε να μιλάμε με τόση ακρίβεια; Όταν θέλουμε να δούμε αναλυτικά τις σχετικές συνεισφορές των γονιδίων και του περιβάλλοντος τότε μελετούμε τους δίδυμους. Οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι μοιράζονται το 100% του περιβάλλοντος και το 100% των γονιδίων, ενώ οι διζυγωτικοί δίδυμοι μοιράζονται το 100% του περιβάλλοντος, αλλά όπως κάθε αδερφός και αδερφή, μοιράζονται το 50% των γονιδίων. Συγκρίνοντας λοιπόν παρόμοια αποτελέσματα εξετάσεων GCSE σε μονοζυγωτικούς και διζυγωτικούς διδύμους, και με έξυπνους υπολογισμούς, βρίσκουμε πόση διακύμανση και απόδοση οφείλεται στο περιβάλλον και πόση στα γονίδια. Αποδεικνύεται ότι 58% οφείλεται στα γονίδια. Αυτό δεν υποσκάπτει τη δική σας σκληρή δουλειά και των δασκάλων σας. Αν δεν πήγατε τόσο καλά όσο ελπίζατε στις εξετάσεις της GCSEμπορείτε πάντα να κατηγορείτε τους γονείς σας ή τουλάχιστον τα γονίδιά τους.

Αυτό που δεν πρέπει να κατηγορήσετε είναι ότι μαθαίνετε με το αριστερό ή το δεξί μέρος του εγκεφάλου,γιατί και πάλι είναι μύθος. Ο μύθος εδώ είναι ότι το αριστερό μέρος είναι λογικό, είναι καλό για εξισώσεις όπως αυτή, και το δεξί μέρος είναι πιο δημιουργικό, έτσι είναι καλύτερο στη μουσική. Και πάλι όμως είναι μύθος επειδή σχεδόν όλα όσα κάνετε εμπλέκουν τη λειτουργία όλων των μερών του εγκεφάλου, ακόμη και το πιο συνηθισμένο πράγμα όπως μια απλή συζήτηση. Παρόλα αυτά, ένας λόγος που ο μύθος παραμένει είναι ότι περιέχει ένα ίχνος αλήθειας. Μια σχετική έκδοση του μύθου είναι ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο δημιουργικοί από τους δεξιόχειρες, που έχει λογική μιας και ο εγκέφαλος ελέγχει το αντίθετο χέρι, έτσι στους αριστερόχειρες, το δεξί μέρος του εγκεφάλου είναι ελαφρώς πιο δραστήριο από το αριστερό μέρος του εγκεφάλου, και συμπεραίνουμε ότι το δεξί είναι πιο δημιουργικό.Βέβαια, δεν αληθεύει πλήρως ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο δημιουργικοί από τους δεξιόχειρες. Αυτό που αληθεύει είναι ότι οι αμφιδέξιοι, όσοι χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια για δουλειές, σκέφτονται πιο δημιουργικά από όσους χρησιμοποιούν το ένα χέρι, επειδή στον αμφιδέξιο τα δύο μέρη του εγκεφάλου συνομιλούν πάρα πολύ, που φαίνεται να συμβάλει στη δημιουργική ευέλικτη σκέψη. Ο μύθος του δημιουργικού αριστερόχειρα προκύπτει από το γεγονός ότι αμφιδέξιοι βρίσκονται πιο συχνά ανάμεσα στους αριστερόχειρες παρά στους δεξιόχειρες, άρα μόνο ένα ψήγμα της υπόθεσης του δημιουργικού αριστερόχειρα, και όχι πολύ.

Ένας σχετικός μύθος που θα έχετε ακούσει είναι ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας.Αυτός είναι καθαρός μύθος. Σχεδόν καθετί που κάνουμε, ακόμα και το πιο απλό πράγμα, χρησιμοποιεί σχεδόν όλο το μυαλό μας.

Eίναι φυσικά αλήθεια ότι οι περισσότεροι από εμάς δε χρησιμοποιούμε τη δύναμη του μυαλού μας όσο θα μπορούσαμε. Τι κάνουμε λοιπόν για να την ενισχύσουμε; Ίσως θα μπορούσαμε να ακούσουμε λίγο Μότσαρτ. Έχετε ακούσει τη θεωρία για την επίδραση του Μότσαρτ; Λέει ότι ακούγοντας Μότσαρτ γίνεστε πιο έξυπνοι και αποδίδετε καλύτερα στα τεστ ευφυίας. Και εδώ, έχει ενδιαφέρον ότι, παρότι είναι βασικά μύθος, ενέχει ίχνος αλήθειας. Έτσι η αρχική μελέτη αποκάλυψε ότι οι συμμετέχοντες που άκουσαν μουσική του Μότσαρτ για λίγα λεπτά, τα πήγαν καλύτερα σε ακολουθούμενο τεστ ευφυίας από τους συμμετέχοντες που απλώς περίμεναν ήσυχοι. Αλλά μια συμπληρωματική μελέτη πήρε θαυμαστές της μουσικής του Μότσαρτ, και μια άλλη ομάδα ανθρώπων που τους άρεσαν οι ιστορίες τρόμου του Στίβεν Κινγκ. Έβαλαν σε κάθε ομάδα τη μουσική ή τις ιστορίες. Όσοι προτιμούσαν τη μουσική του Μότσαρτενισχύθηκαν περισσότερο από το Μότσαρτ παρά από τις ιστορίες, αλλά αυτοί που προτιμούσαν τις ιστορίες, ενισχύθηκαν περισσότερο ακούγοντας τις ιστορίες του Στίβεν Κινγκ παρά τη μουσική του Μότσαρτ. Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι, όταν ακούς κάτι που σου αρέσει, αυτό σε αναπτερώνει λίγο και σου ενισχύει προσωρινά την ευφυία σε μικρό αριθμό εργασιών. Δεν υπονοούμε ότι ακούγοντας Μότσαρτ, ή αντίστοιχα τον Στίβεν Κινγκ, θα γίνετε ευφυέστεροι μακροπρόθεσμα.

Μια άλλη έκδοση του μύθου περί της μουσικής Μότσαρτ είναι ότι ακούγοντάς την, όχι μόνο σας κάνει εξυπνότερο αλλά και υγιέστερο. Δυστυχώς δεν φαίνεται να επαληθεύεται ούτε από κάποιον που άκουγε τη μουσική του Μότσαρτ κάθε μέρα, τον ίδιον τον Μότσαρτ, που έπασχε από γονόρροια, ευλογιά, αρθρίτιδα, και από αυτό που πιστεύεται ότι τον σκότωσε, σύφιλη. Αυτό μάλλον υπονοεί ότι ο Μότσαρτ θα έπρεπε να επιλέγει πιο προσεκτικά τους σεξουαλικούς του συντρόφους. Πώς όμως επιλέγουμε σύντροφο;

Ένας μύθος που πρέπει να ομολογήσω πως διαδίδεται από κοινωνιολόγους είναι ότι οι προτιμήσεις μας για ρομαντικό σύντροφο καθορίζονται ρητώς απ΄την κουλτούρα μας. Αλλά τα δεδομένα δεν το στηρίζουν αυτό. Γνωστή μελέτη εξέτασε άτομα από 37 διαφορετικές κουλτούρες ανά τον κόσμο. από Αμερικανούς έως Ζουλού, σχετικά με το τι ψάχνουν στο σύντροφο. Και σε όλες τις κουλτούρες του κόσμου οι άνδρες αξιολόγησαν περισσότερο τη σωματική ομορφιά του συντρόφου από ό,τι οι γυναίκες, και σε κάθε μία κουλτούρα επίσης, οι γυναίκες έριχναν περισσότερο βάρος στη φιλοδοξία και το υψηλό εισόδημα. Σε κάθε κουλτούρα επίσης οι άνδρες προτιμούσαν νεότερες γυναίκες κατά μέσο όρο 2,66 χρόνια νομίζω,και σε κάθε κουλτούρα επίσης οι γυναίκες προτίμησαν μεγαλύτερους άνδρες με κατά μέσο όρο τα 3,42 χρόνια, γι΄αυτό πιστεύεται ότι όλες ψάχνουν έναν γέρο και πλούσιο.

Φεύγουμε από την επιδίωξη συντρόφου και πάμε στην επιτυχία σε μπάσκετμπολ ποδόσφαιρο και κάθε άλλο άθλημα. Υπάρχει ο μύθος ότι οι αθλητές περνούν μια ρόδινη περίοδο που «έχουν μεγάλη ευστοχία», κατά το κοινώς λεγόμενο, όπου είναι αδύνατον να αστοχήσουν, όπως αυτός εδώ ο τύπος. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι αν αναλύσουμε στατιστικά το μοτίβο εμφάνισης επιτυχημένων και χαμένων βολών, αποδεικνύεται ότι σχεδόν πάντα είναι τυχαία. Το μυαλό μας βλέπει μοτίβα μέσα στις συγκυρίες.Αν στρίψεις ένα κέρμα θα προκύψει μια τυχαία σειρά από κορώνες και γράμματα, και καθώς το μυαλό θέλει να βλέπει μοτίβα εκεί που δεν υπάρχουν, βλέπουμε αυτά τα σερί και τους αποδίδουμε κάποιο νόημα και λέμε «Είναι σε καλή φόρμα σήμερα» ενώ στην ουσία θα είχατε το ίδιο μοτίβο αν είχατε εντελώς τυχαίες επιτυχημένες και αποτυχημένες βολές.

Μια εξαίρεση σε αυτό όμως είναι οι βολές πέναλτυ. Μια πρόσφατη μελέτη για τα πέναλτυ στο ποδόσφαιρο δείχνει ότι οι παίκτες που εκπροσωπούν χώρες με άσχημο ρεκόρ στις βολές πέναλτυ,όπως για παράδειγμα η Αγγλία, τείνουν να σουτάρουν πιο βιαστικά από τις χώρες με καλύτερο ρεκόρ,και προφανώς σαν αποτέλεσμα αυτού είναι πιο πιθανόν να αστοχήσουν.

Το οποίο μας οδηγεί στην ερώτηση, εάν υπάρχει κάποιος τρόπος για να βελτιώσουμε την απόδοσή τους. Ένα πράγμα που ίσως να σκεφτείτε είναι να τους τιμωρείτε για τις αποτυχίες και να δείτε αν θα φέρει αποτέλεσμα. Η ιδέα ότι η τιμωρία μπορεί να βελτιώσει την απόδοση είναι αυτό που συμμετέχοντες νόμιζαν ότι εξεταζόταν στο πείραμα του Μίλγκραμ για τη μάθηση και την τιμωρία που πιθανόν θα έχετε ακούσει αν είστε φοιτητής ψυχολογίας. Το ιστορικό λέει ότι οι συμμετέχοντες ήταν διατεθειμένοι να κάνουν ηλεκτρικά σοκ που νόμιζαν ότι ήταν μοιραία σε φίλο τους συμμετέχοντα όταν απαντούσε λάθος σε ερώτηση, απλά και μόνο επειδή τους το έλεγε κάποιος με λευκή ποδιά.

Αλλά αυτή η ιστορία είναι μύθος για τρεις λόγους. Πρώτο και πιο σοβαρό, η ποδιά εργαστηρίου δεν ήταν λευκή, ήταν γκρίζα. Δεύτερον, πριν την μελέτη έλεγαν στους συμμετέχοντες, και το υπενθύμιζαν κάθε φορά που εξέφραζαν ανησυχία, ότι ενώ τα σοκ ήταν οδυνηρά, δεν ήταν μοιραία, και ότι όντως δεν προκαλούσαν οποιαδήποτε μόνιμη βλάβη. Και τρίτον, οι συμμετέχοντες δεν έκαναν τα σοκ απλώς επειδή το έλεγε κάποιος με ποδιά. Όταν ερωτήθηκαν μετά την έρευνα, όλοι οι συμμετέχοντες είπαν ότι πραγματικά πίστευαν ότι η έρευνα περί μάθησης και τιμωρίας εξυπηρετούσε σοβαρό επιστημονικό σκοπό που θα επέφερε διαρκή οφέλη στην επιστήμη παρά την προσωρινή μη μοιραία ταλαιπωρία των συμμετεχόντων.

Εντάξει, σας μιλάω εδώ και 12 λεπτά και μάλλον κάθεστε και με ακούτε, αναλύοντας τον τρόπο ομιλίας και τη γλώσσα του σώματός μου, και προσπαθείτε να καταλάβετε αν πρέπει να πιστέψετε τα λεγόμενά μου, αν σας λέω αλήθεια ή αν σας λέω ψέμματα, αλλά αν το κάνετε έχετε αποτύχει πλήρως, γιατί, αν και όλοι νομίζουμε ότι θα καταλάβουμε τον ψεύτη, από τη στάση και τον τρόπο ομιλίας, εκατοντάδες ψυχολογικά τεστ αυτά τα χρόνια έχουν δείξει ότι όλοι μας, μαζί και αστυνομικοί και ντετέκτιβ, βασικά εικάζουν όταν προσπαθούν να ανιχνεύσουν ψέμματα με τη γλώσσα του σώματος και τα γλωσσικά μοτίβα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει μια εξαίρεση: Οι τηλεοπτικές εκκλήσεις για αγνοούμενους συγγενείς.Είναι αρκετά εύκολο να προβλέψετε πότε αγνοούνται οι συγγενείς και πότε στην πραγματικότητα έχουν δολοφονηθεί από τους αναζητώντες. Οι ψεύτες είναι πιο πιθανό να κινούν το κεφάλι, να αποστρέφουν το βλέμμα, και να κάνουν γλωσσικά ολισθήματα ενώ οι γνήσιοι αναζητώντες μάλλον θα εκφράσουν ελπίδα ότι το άτομο θα επιστρέψει ασφαλές και θα αποφύγουν τη βίαιη γλώσσα. Για παράδειγμα, θα πουν «τον πήραν από κοντά μας» αντί για «τον σκότωσαν».

Μιλώντας για αυτά, ήρθε ώρα να τελειώνουμε αλλά πριν απ΄αυτό θέλω να σας δώσω σε μισό λεπτό τον πονεμένο μύθο της ψυχολογίας. Ο μύθος είναι ότι η ψυχολογία είναι απλώς μια συλλογή από ενδιαφέρουσες θεωρίες, που όλες λένε κάτι χρήσιμο και όλες έχουν κάτι να προσφέρουν. Αυτό που ελπίζω ότι σας έδειξα στα προηγούμενα λεπτά είναι πως αυτό δεν είναι αλήθεια. Χρειάζεται να αποτιμήσουμε τις ψυχολογικές θεωρίες βλέποντας τις προβλέψεις τους, είτε πρόκειται για το αν η μουσική του Μότσαρτ σας κάνει ευφυέστερους, ότι μαθαίνετε ευκολότερα από πληροφορίες στη προτιμώμενη από εσάς μορφή, όλες αυτές είναι εμπειρικές προβλέψεις που μπορούν να εξεταστούν και ο μόνος τρόπος να κάνουμε πρόοδο είναι να εξετάσουμε τις προβλέψεις βάσει δεδομένων σε στενά ελεγχόμενες πειραματικές μελέτες. Μόνο έτσι ελπίζουμε να ανακαλύψουμε ποιες από αυτές τις θεωρίες έχουν καλή βάση, και ποιες, όπως όλες που σας είπα σήμερα, είναι μύθοι.

Πηγή: ted

Γιώργος Γ. – Antichainletter