17 πράγματα που ΔΕΝ είπε ο Αινστάιν

Ανά τα χρόνια έχουν εμφανιστεί πολυάριθμα αποφθέγματα τα οποία αποδίδονται σε σημαίνουσες προσωπικότητες της επιστημονικής κοινότητας και μια από αυτές είναι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Στο εν λόγω άρθρο εξετάζουμε τις περισσότερες και πιο δημοφιλείς φράσεις οι οποίες αποδίδονται ψευδώς στον Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Ρητό 1: “Φοβάμαι την ημέρα που η τεχνολογία θα ξεπεράσει την ανθρώπινη επαφή. Ο κόσμος θα αποκτήσει μια ολόκληρη γενιά ηλιθίων.”

Το καταρρίψαμε εδώ : Η μέρα που ο Άλμπερτ Αϊνστάιν φοβόταν έφτασε.

Ρητό 2: “Δύο πράγματα είναι άπειρα: Το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία, αν και για το σύμπαν δεν είμαι σίγουρος.”

Η πηγή του συγκεκριμένου ρητού είναι το βιβλίο “Ego, Hunger, and Aggression: a Revision of Freud’s Theory and Method” του Frederick S. Perls.[πηγή]

Σε αυτό το βιβλίο βρίσκεται η παλαιότερη έκδοση του υπό εξέταση ρητού, συγκεκριμένα στο κεφάλαιο “Hunger Instinct” διαβάζουμε τα εξής:

Αρχικό κείμενο:

Furthermore, this impatient, greedy attitude is responsible more than anything else for the excessive stupidity we find in the world. Just as such people have no patience to chew up real food, so they do not take sufficient time to “chew up” mental food.

As modern times promote hasty eating to a large extent, it is not surprising to learn that a great astronomer said: “Two things are infinite, as far as we know – the universe and human stupidity.” Today we know that this statement is not quite correct. Einstein has proved that the universe is limited.

Μετάφραση:

Επιπλέον αυτή η ανυπόμονη άπληστη στάση είναι υπεύθυνη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο για την υπερβολική ηλιθιότητα που θα βρείτε στο κόσμο.Ακριβώς όπως οι άνθρωποι δεν έχουν την υπομονή να μασήσουν την αληθινή τροφή τους έτσι δεν παίρνουν αρκετό χρόνο για να μασήσουν την πνευματική τροφή τους.

Όπως στην σύγχρονη εποχή προωθούν το βιαστικό (γρήγορο) φαγητό σε μεγάλη κλίμακα, δεν αποτελεί έκπληξη αν μάθουν πως ένας μεγάλος αστρονόμος είπε: “Δύο πράγματα είναι άπειρα από όσο γνωρίζουμε – Το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία”.

Οπότε, όπως βλέπουμε, η αρχική πηγή αποδίδει το ρητό σε έναν “μεγάλο αστρονόμο”. Ο Αϊνστάιν ωστόσο ήταν φυσικός, όχι αστρονόμος.

Στο βιβλίο του “Gestalt Therapy Verbatim” ο ίδιος συγγραφέας αλλάζει ελαφρώς το ρητό, αφαιρώντας το κομμάτι “εξ όσων γνωρίζουμε” (as far as we know) και αποδίδοντας το ρητό άμεσα στον Αϊνστάιν λέγοντας:

Αρχικό κείμενο:

As Albert Einstein once said to me: “Two things are infinite: the universe and human stupidity.” But what is much more widespread than the actual stupidity is the playing stupid, turning off your ear, not listening, not seeing.

Μετάφραση:

Όπως μου είπε κάποτε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν: “Δύο πράγματα είναι άπειρα: Το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία”. Αλλά αυτό που είναι πολύ περισσότερο διαδεδομένο από την βλακεία είναι το να παριστάνεις τον βλάκα, να κλείνεις τα αυτιά σου, να μην ακούς, να μην βλέπεις.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειώσουμε πως ο Αϊνστάιν πέθανε το 1955 επομένως ο συγγραφέας μπορούσε προφανώς να κάνει τον ισχυρισμό ότι το ρητό προήλθε από προσωπική του συζήτηση με τον γνωστό φυσικό χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα διάψευσης του ισχυρισμού.

Ωστόσο ανατρέχοντας σε επίσημο υλικό του πανεπιστημίου του Princeton το οποίο περιέχει όλα τα αρχεία και τις εργασίες του Αϊνστάιν δε βρίσκεται πουθενά το υπό εξέταση ρητό. [πηγή]

Επιπρόσθετα, στο βιβλίο “The Ultimate Quotable Einstein” το οποίο εκδόθηκε από το Princeton University Press και περιέχει μια εκτεταμένη συλλογή από ρητά του Αϊνστάιν, αναφέρεται πως το συγκεκριμένο ρητό πιθανότατα δεν ανήκε στον Αϊνστάιν. [πηγή]

Εν ολίγοις τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για φράση που πιθανότατα δεν είπε ποτέ ο Αϊνστάιν καθώς η παλαιότερη καταγραφή της φράσης αποδίδεται σε “έναν μεγάλο αστρονόμο” η οποία αργότερα άλλαξε καθιστώντας τον Αϊνστάιν ως εμπνευστή της χωρίς όμως να υπάρχει επιβεβαίωση. Επιπρόσθετα, κανένα επίσημο αρχείο των έργων ή των ρητών του Αϊνστάιν δεν τεκμηριώνει ότι αυτό το ρητό ήταν δικό του.

Ρητό 3: “Αν κάποτε οι μέλισσες αφανιστούν από προσώπου γης, δεν θα απομείνουν στον άνθρωπο παραπάνω από τέσσερα χρόνια ζωής;“

Το καταρρίψαμε εδώ : Καταρρίπτεται – Αϊνστάιν : Εάν η μέλισσα εξαφανιστεί από το πρόσωπο της Γης…

Ρητό 4: “Ποτέ δεν έκανα μια από τις ανακαλύψεις μου μέσω της διαδικασίας της ορθολογικής σκέψης.”

Το καταρρίψαμε εδώ : Αμφισβήτησε ποτέ ο Αϊνστάιν την ορθολογική σκέψη;

Ρητό 5: “Ο ορισμός της παράνοιας είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα.”

Ο Αϊνστάιν δεν το είπε ποτέ. Ούτε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, στον οποίο συχνά αποδίδεται. Ωστόσο επειδή “ο ορισμός της παράνοιας” είναι μια γουστόζικη ατάκα, ένα “πιασάρικο” κλισέ, έχει υιοθετηθεί κατά καιρούς από ένα σωρό πολιτικούς. (Το salon έχει καταγράψει μπόλικους )

Ρητό 6: “Τα πάντα είναι ενέργεια και μόνο αυτή υπάρχει. Ταιριάξτε τη συχνότητα της πραγματικότητας που θέλετε να ζήσετε και τότε θα μπορέσετε να τη ζήσετε. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Αυτό δεν είναι φιλοσοφία. Αυτό είναι φυσική νομοτέλεια.”

Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Αϊνστάιν είπε κάτι τέτοιο.

Ρητό 7: “Ο διεθνής νόμος υπάρχει μόνο στα βιβλία του διεθνούς νόμου.”

Δεν το είπε ο Αϊνστάιν αλλά ο ανθρωπολόγος Άσλεϊ Μοντάγκου σε μία συνέντευξη με τον διάσημο φυσικό (δείτε εδώ).

Ρητό 8: “Το κακό είναι αποτέλεσμα αυτού που συμβαίνει όταν ένα άνθρωπος δεν έχει στην καρδιά του αγάπη για το Θεό. Είναι σαν το κρύο που έρχεται όταν δεν υπάρχει ζεστασιά ή το σκοτάδι όταν δεν υπάρχει φως.”

Αυτό το ρητό εμπεριέχεται σ ένα chain letter που κυκλοφορεί πάνω από μια δεκαετία. Το όνομα του Αϊνστάιν προσέδιδε εγκυρότητα και κύρος προκειμένου το γράμμα να κυκλοφορήσει γρήγορα και παντού.

Έχουμε καταρρίψει όλο το γράμμα εδώ : Θεολογικός διάλογος μεταξύ του ALBERT EINSTEIN και ενός Καθηγητή

Ρητό 9: “Ο καθένας είναι μια ιδιοφυΐα. Αλλά αν κρίνουμε την ικανότητα ενός ψαριού να σκαρφαλώσει σ ένα δέντρο, θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή του νομίζοντας ότι είναι ηλίθιο.”

Δεν υπάρχει ουσιαστική απόδειξη ότι ο Αϊνστάιν έκανε αυτή τη δήλωση. Δεν καταγράφεται στην ολοκληρωμένη συλλογή αναφορών του  “The Ultimate Quotable Einstein» στο Princeton University Press. (2010, The Ultimate Quotable Einstein, Edited by Alice Calaprice, Princeton University Press, Princeton, New Jersey)

Η πιο παλιά αναφορά που μπορούμε να βρούμε, ήταν το 2004, δεκαετίες μετά το θάνατο του Αϊνστάιν το 1955, στο βιβλίο “αυτοβοήθειας” του Matthew Kelly με τίτλο «Ο ρυθμός της ζωής: Ζώντας καθημερινά με Πάθος και Σκοπό”. Εκεί σ ένα κεφάλαιο με τίτλο “Ο καθένας είναι μια ιδιοφυία “, λέει κάτι τέτοιο :   ^“έγραψε ο Αϊνστάιν: Καθένας είναι μια ιδιοφυΐα. Αλλά αν κρίνουμε ένα ψάρι από την ικανότητά του να σκαρφαλώνει σε ένα δέντρο, θα ζήσει ολόκληρη τη ζωή του, πιστεύοντας ότι είναι ηλίθιο. “Το ερώτημα που έχω για σας σε αυτό το σημείο του ταξιδιού μας είναι,”Τι είναι ιδιοφυία ; ” (2004, “The rhythm of life: living every day with passion and purpose” by Matthew Kelly, Quote Page 80, Fireside, New York. Δείτε το στο Google Books Preview))

Τον περασμένο αιώνα υπήρχε έντονη τάση να χρησιμοποιούνται αλληγορίες με ζώα που κάνουν απίθανα πράγματα. Ωστόσο ο Αϊνστάιν δεν είχε καμία σχέση με αυτή την ατάκα.

Ρητό 10: “Αρνούμαι να πιστέψω ότι ο Θεός παίζει ζάρια με το σύμπαν.”

Δεν είναι έτσι ακριβώς. Τον Δεκέμβριο του 1926 ο Αϊνστάιν εκφράζοντας την απροθυμιά του να αποδεχτεί την κβαντική ως πλήρης θεωρία έγραψε στον Νιλς Μπορ: “Η κβαντική μηχανική είναι πολύ εντυπωσιακή. Αλλά μια εσωτερική φωνή μου λέει ότι τελικά αυτή δεν είναι ο πραγματικός Ιακώβ. Η θεωρία προσφέρει πολλά, αλλά δύσκολα μας φέρνει εγγύτερα στο μυστικό του Γέρου (ή του Παλαιού – των Ημερών). Εν πάση περιπτώσει είμαι πεπεισμένος, ότι (Αυτός) δεν παίζει ζάρια” (‘Die Quantenmechanik ist sehr achtung-gebietend. Aber eine innere Stimme sagt mir, dass das doch nicht der wahre Jakob ist. Die Theorie liefert viel, aber dem Ge- heimnis des Alten bringt sie uns kaum näher. Jedenfalls bin ich überzeugt, das der nicht würfelt.’)

Υπάρχει επίσης ένα απόσπασμα του 1942, από μια ιδιωτική επιστολή του Αϊνστάιν, που έγραψε προς τον Cornelius Lanczos του Πρίνστον, που αναφέρει τα εξής: “Είσαι το μόνο πρόσωπο που ξέρω που έχει την ίδια γνώμη για τη φυσική μαζί μου. Πίστη στην κατανόηση της πραγματικότητας μέσα από κάτι ουσιαστικά απλό και ενοποιημένο… Φαίνεται δύσκολο να ρίξεις κλεφτή ματιά στα χαρτιά του Θεού. Αλλά το ότι αυτός παίζει ζάρια και χρησιμοποιεί τηλεπαθητικές μεθόδους είναι κάτι που δεν μπορώ να το πιστέψω ούτε στιγμή.”

Ρητό 11: “Ο οποιοσδήποτε ευφυής ανόητος μπορεί να κάνει τα πράγματα μεγαλύτερα, πιο σύνθετα και πιο βίαια.  Χρειάζεται μια δόση διάνοιας – και πολύ θάρρος – να κινηθείς στην αντίθετη κατεύθυνση.”

Δεν το είπε ο Αϊνστάιν. Προέρχεται από το βιβλίο του EF Schumacher,  “Small is Beautiful: A Study of Economics As If People Mattered”

Ρητό 12: “Ό,τι μετριέται δεν μετράει πάντα, ό,τι μετράει δεν μετριέται πάντα”

Ούτε αυτό το είπε ο Αϊνστάιν και φυσικά δεν το γραψε ποτέ στον πίνακα. Προέρχεται από ένα βιβλίο του George Pickering με τίτλο “Peak Performance” του 1985 , 30 χρόνια μετά το θάνατο του einstein (1955) χωρίς φυσικά καμία τεκμηρίωση

Το απόσπασμα στην πραγματικότητα προέρχεται από ένα άρθρο ενός κοινωνιολόγου, ονόματι William Bruce Cameron, σε μια εφημερίδα του 1963, με τίτλο  “Άτυπη Κοινωνιολογία: Μια Casual Εισαγωγή στην Κοινωνιολογική Σκέψη”. Αυτός έγραφε τα εξής : It would be nice if all of the data which sociologists require could be enumerated because then we could run them through IBM machines and draw charts as the economists do. However, not everything that can be counted counts, and not everything that counts can be counted.

Ρητό 13: “Δύο πράγματα με γεμίζουν δέος: ο έναστρος ουρανός και ο ηθικός νόμος μέσα μου.”

Δεν το είπε ο Αϊνστάιν αλλά ο Εμάνουελ Καντ. Θα το βρείτε στην  Κριτική του πρακτικού λόγου : “Δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή με πάντοτε καινούριο και αυξανόμενο θαυμασμό και σεβασμό, όσο συχνότερα και σταθερότερα ασχολείται μαζί τους ο στοχασμός: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου”.

Επίσης έχουμε καταρρίψει κι αρκετές ακόμη ψεύτικες ιστορίες με πρωταγωνιστή δήθεν τον Αινστάιν :

Ρητό 14: “Κυκλοφορεί ένας γρίφος με τον ισχυρισμό ότι τον δημιούργησε ο Albert Einstein και μόνο το 2% μπορεί να τον λύσει.”

Το καταρρίψαμε εδώ : Ο γρίφος του Αϊνστάιν. Το 98% αδυνατεί να βρει τη λύση. 

Ρητό 15: “Μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής.”

Το καταρρίψαμε εδώ :Ο μαθηματικός Κων/νος Καραθεοδωρή και τι είπε πραγματικά ο Einstein για αυτόν

Ρητό 16: “Η σύζυγος του Einstein βοήθησε τον επιστήμονα να διατυπώσει τη θεωρία της σχετικότητας.”

Το καταρρίψαμε εδώ: Μύθος 5ος

Ρητό 17: “Ο Αλμπερτ Aϊνστάιν ήταν «κακός» μαθητής στο σχολείο.”

Το καταρρίψαμε εδώ:  Aϊνστάιν – Ο μύθος του «κακού» μαθητή και το απολυτήριό του

Τελικά Καταρρίπτεται ο Αϊνστάιν – μάλλον όχι…

Συμπέρασμα

Παρότι υπάρχουν ορισμένα πραγματικά ρητά του Άλμπερτ Αϊνστάιν τα οποία κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, ένας μεγάλος αριθμός, πολλών εκ των οποίων καλύψαμε στο εν λόγω άρθρο, αποδίδονται ψευδώς στον Αϊνστάιν.