“… οι έξυπνοι άνθρωποι είναι γεμάτοι αμφιβολίες …” . Μπουκόφσκι;

Ο Τσαρλς Μπουκόβσκι, πέθανε από λευχαιμία, μια μέρα σαν χτες, στις 9 Μαρτίου 1994, στο San Pedro της Καλιφόρνια. Ένα από τα πιο γνωστά αποφθέγματά που του αποδίδεται, είναι κι αυτό: Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι γεμάτοι αμφιβολίες, ενώ οι ηλίθιοι είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση. Charles Bukowski . Είναι όμως δικό του;

Κατ αρχήν να τονίσουμε ότι η συγκεκριμένη φράση δεν εμφανίζεται σε κανένα από τα βιβλία του.

Το πιο κοντινό που είπε, είναι σε μια συνέντευξη σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό που λεγόταν “Arete”, το 1989. Το απόσπασμα που ακολουθεί αρχίζει με μια ερώτηση του δημοσιογράφου και ακολουθεί η απάντηση του Μπουκόφσκι:

Δ. Το ποίημά σας «φιλικές συμβουλές σε πολλούς νέους ανθρώπους», λέει σε κάποιο σημείο ότι είναι καλύτερα να ζεις σ ένα βαρέλι παρά να γράφεις ποίηση. Θα δίνατε και σήμερα την ίδια συμβουλή ;

Μ. Υποθέτω ότι, αυτό που εννοούσα είναι ότι είσαι σε πλεονεκτικότερη θέση όταν δεν κάνεις κάτι, από όταν δεν κάνεις κάτι καλά. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι οι κακοί συγγραφείς έχουν την τάση να έχουν αυτοπεποίθηση, καθώς οι καλοί τείνουν να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους (but the problem is that bad writers tend to have the self-confidence, while the good ones tend to have self-doubt)

Ας γυρίσουμε λίγο πιο πίσω να ερευνήσουμε ποιος πραγματικά μπορεί να το είπε

Οι 2 υποψηφιότητες είναι: ο γνωστός (σε μένα) Ράσελ ( Bertrand Russell) & ο άγνωστος ποιητής (σε μένα)  William Butler Yeats

Ξεκινάω με τον δεύτερο.

Το 1920 σ ένα ποίημα του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς με τίτλο«Η Δευτέρα Παρουσία», οι δύο τελευταίοι στίχοι έγραφαν τα εξής:

The Second Coming – Η Δευτέρα Παρουσία

Οι καλύτεροι στερούνται βεβαιότητας, ενώ οι χειρότεροι είναι γεμάτοι από ένθερμη αποφασιστικότητα.

Προχωράμε στο 1933, όταν ο Μπέρτραντ Ράσελ έγραψε ένα δοκίμιο με τίτλο «Ο θρίαμβος της βλακείας» σχετικά με την άνοδο του ναζιστικού κινήματος στη Γερμανία. Ο Ράσελ έγραψε εκεί ότι :

The fundamental cause of the trouble is that in the modern world the stupid are cocksure while the intelligent are full of doubt. Even those of the intelligent who believe that they have a nostrum are too individualistic to combine with other intelligent men from whom they differ on minor points.

Η βασική αιτία του προβλήματος είναι ότι στο σύγχρονο κόσμο οι ηλίθιοι είναι υπερβέβαιοι ενώ οι έξυπνοι είναι γεμάτοι αμφιβολίες.

Το 1935 η δήλωση του Ράσελ διαδόθηκε μέσω της καναδικής εφημερίδας “Lethbridge Herald» του Lethbridge, στην Αλμπέρτα. Η διατύπωση ήταν ελαφρώς “πειραγμένη” από την αρχική φράση:

“The fundamental cause of the trouble in the modern world today is that the stupid are cocksure while the intelligent are full of doubt.”

“Η βασική αιτία του προβλήματος στο σύγχρονο κόσμο σήμερα είναι ότι ο ηλίθιοι είναι υπερβέβαιοι ενώ οι έξυπνοι είναι γεμάτοι αμφιβολίες.” -Bertrand Russell.

Το 1949 ο συλλέκτης αποφθεγμάτων Evan Esarρ περιλαμβάνει το ρητό στο “The Dictionary of Humorous Quotations”. Η πειραγμένη πρόταση αποδίδεται στον Ράσελ:

The trouble with the world is that the stupid are cocksure and the intelligent full of doubt.

Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι ηλίθιοι είναι υπερβέβαιοι ενώ οι έξυπνοι είναι γεμάτοι αμφιβολίες.

Τέλος θα ήθελα να σας θυμίσω ότι υπάρχει κι ένας όρος στην κοινωνική ψυχολογία, που μοιάζει με το ρητό, κι αφορά μια από τις πιο γνωστές κοινωνικές γνωσιακές προκαταλήψεις (Social Biases – Προκατειλημμένες στάσεις, πεποιθήσεις). Πρόκειται για το φαινόμενο Dunning –Kruger (Dunning–Kruger effect): Όταν μη ικανοί άνθρωποι φέρουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, ενώ ικανοί έχουν την τάση να υποτιμούν τις δυνατότητές τους. Στην πρώτη περίπτωση αυτό συμβαίνει γιατί απουσιάζει η ικανότητα διάκρισης μεταξύ ικανότητας και ανικανότητας στους μη ικανούς ανθρώπους. Παρουσιάζει ομοιότητες και με το φαινόμενο της «απατηλής υπεροχής»

Συμπέρασμα. Και τα τρία αποσπάσματα, από τους WB Yeats, Bertrand Russell, και Charles Bukowski ταυτοποιήθηκαν, αλλά όπως θα διαπιστώσατε έχουν την δική τους ιδιαίτερη σημασία που κρίνεται στις λεπτομέρειες.

Γιώργος Γ. – Antichainletter