Η απάτη του ανθρώπου του Πίλνταουν

Στις 21 Νοεμβρίου του 1953, ο κόσμος έμαθε, ύστερα από 40 ολόκληρα χρόνια, ότι ο άνθρωπος του Πίλτνταουν ήταν τελικά η μεγαλύτερη επιστημονική απάτη του 20ου αιώνα! Μέχρι τότε πίστευαν ότι είχαν βρει τον κρίκο που έλειπε, το ενδιάμεσο στάδιο που αποδείκνυε την εξελικτική σχέση μεταξύ ανθρώπου και πιθήκων.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

Ο Charles Dawson, ένας δικηγόρος, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα  κι ερασιτέχνης παλαιοντολόγος, καθώς διενεργούσε μια εκσκαφή σ ένα κοίλωμα στο Πίλτνταουν στη νότια Αγγλία το 1912, βρήκε δύο θραύσματα κρανίου – που ήταν σίγουρα ανθρώπινα- καθώς και μια γνάθο και δόντια που έμοιαζαν από κάποιο πιθηκοειδές.

Λίγο μετά την ίδια χρονιά, ο Arthur Woodward, σπουδαίος παλαιοντολόγος από το τμήμα γεωλογίας του βρετανικό Μουσείο, ο οποίος είχε κληθεί από τον Dawson να τον βοηθήσει , έκανε μια ανακατασκευή του κρανίου και το παρουσίασε σε μια συνεδρίαση της Γεωλογικής Εταιρείας του Λονδίνου. Ο Woodward ισχυρίστηκε ότι προερχόταν από έναν άνθρωπο ο οποίος είχε πιθανότατα ζήσει περίπου πριν μισό εκατομμύριο χρόνια. Οι επιστήμονες αποδέχθηκαν τον ισχυρισμό του και το είδος καταγράφηκε  επίσημα ως Eoanthropus Dawson, ή  «Dawson’s Dawn Man»  προς τιμή του. Και η Αγγλία φυσικά έγινε η κοιτίδα του ανθρώπου…

Μια ατυχέστατη σύμπτωση ήταν ότι, στην περιοχή βρέθηκαν κι άλλα ευρήματα/οστά από ζώα (ελέφαντες, ιπποπόταμους κτλ) πράγμα που ενίσχυε τους ισχυρισμούς και ήταν ένας από τους λόγους που δεν υπήρξαν τότε σοβαρές αντιδράσεις.

Αλλά τελικά όλα ήταν ψεύτικα. Χρειάστηκε όμως να περάσουν περίπου 40 χρόνια, όταν ερευνητές από το Βρετανικό Μουσείο διεξήγαγαν αυστηρές έρευνες για το τεχνούργημα και διαπιστώθηκε η πλαστότητά του. Ο Αμερικανός ανθρωπολόγος JS Weiner απέδειξε ότι αν και ανθρώπινο, το πάνω μέρος του κρανίου ήταν μόνο 50.000 ετών, ενώ η κάτω γνάθος …ήταν το πολύ 100 ετών και μάλιστα όχι από άνθρωπο αλλά από ουρακοτάγκο και η οποία είχε επιστρωθεί με μια χημική ουσία ώστε να την κάνουν να φαίνεται μεγαλύτερης ηλικίας.

Ο “άνθρωπος του Πίλτνταουν” χαρακτηρίστηκε σαν μία από τις πιο καταστροφικές επιστημονική απάτες όλων των εποχών, καθώς γύρισε πολλά χρόνια πίσω την ανάπτυξη της εξελικτικής θεωρίας.

Ένα ερωτηματικό είναι ότι αφού τελικά ο Dawson δεν έγινε πλούσιος από αυτή την απάτη, οπότε γιατί  το έκανε;

Η αλήθεια είναι ότι αν και υπήρξε κερδοσκοπία από κάποιους άλλους που είχαν εμπλακεί, πιθανότατα ο Dawson το έκανε γιατί απλά ήθελε τη δόξα. Λαχταρούσε επιστημονική φήμη κι αναγνώριση. Μάλιστα για αρκετό καιρό την κέρδισε κιόλας, με αποκορύφωμα μια μεγάλη τιμή που του έγινε το 1938.

Ο Sir Arthur Keith, Πρόεδρος του Βασιλικού Ανθρωπολογικού Ινστιτούτου, έφτιαξε ένα μνημείο στο χώρο της ανακάλυψης και στα αποκαλυπτήρια του αφιέρωσε μια ομιλία που έλεγε πόσο σπουδαίος ήταν κι ότι πέρασε πια στην ιστορία…

Ένα πολύ καλό αφιέρωμα και περισσότερα για το ποιοι μπορεί να έστησαν την απάτη μπορούμε να διαβάσουμε στο πολύ καλό ιστολόγιο biology4u  που αναφέρει τα εξής:

Μοιραία λοιπόν η εξαπατημένη επιστημονική κοινότητα στράφηκε στην αναζήτηση του ενόχου.

Οι πρώτες υποψίες βάρυναν τον Dawson, Woodward και έναν νεαρό Ιησουίτη ιερέα τον Pierre Teilhard de Chardin, που είχε αναμειχθεί στις ανασκαφικές εργασίες, καθώς είχαν προφανείς λόγους να συμμετάσχουν στην παραχάραξη.

Ωστόσο στον κατάλογο των υπόπτων, 70 χρόνια αργότερα προσετέθη ένας ακόμη ύποπτος: Δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον συγγραφέα Arthur Conan Doyle που ενοχοποιήθηκε από τη δημοσίευση των John Winslow και Alfred Meyer στο περιοδικό Science το 1983. Στη δημοσίευση αυτή οι δύο συγγραφείς εκτός του ότι «φωτογραφίζουν» τον Doyle, περιγράφοντας το δράστη της απάτης ως ένα άτομο που πιθανότατα ήταν: «... ένας γιατρός που γνώριζε την ανθρώπινη ανατομία και χημεία, που ενδιαφερόταν για την γεωλογία και την αρχαιολογία… ένα άτομο που αγαπούσε τις φάρσες, την περιπέτεια… και κυριώτερο απ’ όλα που μισούσε την καθιερωμένη βρεταννική επιστημονική κοινότητα» παραθέτουν και μερικές ενοχοποιητικές συμπτώσεις:

• Πρώτον, μερικά χρόνια μετά την «ανακάλυψη» του Πίλντάουν, είχε έρθει στο φως της δημοσιότητας μια παρόμοια απάτη που επεχείρησε ένας εκκεντρικός φυσιοδίφης, ο Charles Waterton, ο οποίος είχε ισχυριστεί ότι σκότωσε έναν ανθρωπόμορφο πίθηκο, του οποίου ο σκελετός, όπως αποδείχτηκε, ήταν προϊόν ανασύνθεσης από τα οστά ενός πιθήκου. Όμως ο Waterton και ο Doyle είχαν φοιτήσει στο ίδιο σχολείο. Ήταν τυχαία αυτή η σύμπτωση;
• Δεύτερον, το 1912 χρονιά στην οποία ανακοινώθηκε η απάτη του Dawson, ο Doyle ζούσε στο Crowborough, που απέχει λίγα χιλιόμετρα από το Πίλτνταουν και καθώς ήταν δεινός περιπατητής είναι βέβαιο ότι θα είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί την τοποθεσία στην οποία εντοπίστηκαν τα «ευρήματα». Επίσης στο παρελθόν είχε επισκεφθεί περιοχές στις οποίες είχαν γίνει ανασκαφές όπως η Μάλτα, στην οποία βρέθηκαν απολιθώματα ιπποποτάμου και γνώριζε άτομα, που θα μπορούσαν να είναι οι πηγές από τις οποίες προμηθεύτηκε τα υλικά της παραχάραξης (ένα νευρολόγο που πουλούσε παράξενα διαμορφωμένα κρανία και ένα προμηθευτή οστών ουρακοτάγκου).
• Τρίτον στο μυθιστόρημά του «Ο χαμένος κόσμος» υπάρχουν ύποπτες ομοιότητες με την ιστορία του Πίλτνταουν. Και σε αυτό ανακαλύπτεται μια φυλή πρωτόγονων ανθρώπων που αντιπροσωπεύουν τον αμέσως προηγούμενο κρίκο της εξέλιξης προς τον άνθρωπο ενώ η περιγραφή του οροπεδίου θυμίζει την τοποθεσία του Πίλτνταουν στην οποία ι ο Dawson ανακάλυψε τα επίμαχα ευρήματα. Και σαν μην έφταναν αυτά, είναι γνωστό ότι δύο περίπου χρόνια πριν την ανακάλυψη του Πίλτνταουν, ο Doyle, είχε περιγράψει την πλοκή, όσων συνέβησαν το 1912 σε έναν φίλο του. Στο στόμα μάλιστα ενός από τους χαρακτήρες του βιβλίου του, ο Doyle βάζει τα ακόλουθα λόγια: «Αν είσαι έξυπνος και ξέρεις τη δουλειά μπορείς να παραχαράξεις ένα κρανίο, όσο εύκολα μπορείς να κάνεις το ίδιο και με μια φωτογραφία.»

Είχε όμως λόγους ο Doyle να στήσει μια τόσο εξωφρενική απάτη; Οι δύο συγγραφείς απαντούν καταφατικά, καθώς ήταν γνωστό ότι η εμμονή του Doyle με τον πνευματισμό (πίστευε στην επικοινωνία των ζωντανών με τα πνεύματα των νεκρών και στη δυνατότητα φωτογράφισης των πνευμάτων..) τον είχε φέρει σε αντίθεση με την επιστημονική κοινότητα της εποχής. Μάλιστα ένας από αυτούς, ο εξελικτικός Edwin Ray Lankester, είχε καταφερθεί εναντίον του πνευματισμού, ξεσκεπάζοντας ως απατεώνες δύο medium της εποχής.

Είναι λοιπόν πιθανό ο Doyle να θέλησε να εξαπατήσει την επιστημονική κοινότητα για να αποδείξει, ότι όπως η αξιοπιστία της επιστημονικής σκέψης δεν μειώνεται από τις επιστημονικές απάτες στις οποίες μπορούν να γίνουν θύματα οι επιστήμονες, έτσι και η αξιοπιστία του πνευματισμού δεν πλήττεται από αποκάλυψη μερικών απατεώνων που τον επικαλούνται.

Η αλήθεια πάντως είναι μια. Περίπου έναν αιώνα μετά τα γεγονότα του Πίλτνταουν, ο δράστης της απάτης δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί. Είναι πιθανό ότι για την εξιχνίαση αυτής της μυστηριώδους υπόθεσης, ακόμα και η αναλυτική δεινότητα του μυαλού του Σέρλοκ Χόλμς, να έπεφτε λίγη.