Τι έκανε ο Νέρωνας την ώρα που καιγόταν η Ρώμη;

Σαν σήμερα, 15 Δεκεμβρίου 37,  γεννήθηκε ο Λούκιος Δομίτιος Αχενόβαρβο ή αλλιώς Νέρων (Νέρων Κλαύδιος Καίσαρ Δρούσος).  Αυτό που θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο είναι αν ο Νέρωνας ήταν πράγματι ο υπεύθυνος για τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης, το 64 μ.Χ .

ΑΝΕΠΙΒΕΒΑΙΩΤΟ

Τι έκανε την ώρα που καιγόταν η Ρώμη;

Σίγουρα δεν έπαιζε βιολί, καθώς το πρώτο βιολί (φιντλ) εμφανίστηκε μόλις τον 15ο αιώνα.

Σύμφωνα με μια δεύτερη κατηγορία, την ώρα που καιγόταν η Ρώμη (64 μ.Χ.) ο Νέρωνας τραγουδούσε ένα τραγούδι για τη φλεγόμενη Τροία, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ήταν ο ίδιος εκείνος που είχε βάλει φωτιά στην πόλη.

Η αλήθεια όμως είναι ότι όταν ξέσπασε η φωτιά, εκείνος βρισκόταν παραπάνω από 56 χλμ. μακριά, στο εξοχικό του κοντά στη θάλασσα. Όταν έμαθε τα νέα, έφυγε εσπευσμένα για τη Ρώμη και ανέλαβε να συντονίσει προσωπικά τις προσπάθειες πυρόσβεσης.

Η υποψία ότι ο Νέρωνας ήθελε να κάψει τη Ρώμη μπορεί να προήλθε από τη δηλωμένη φιλοδοξία του να αναμορφώσει οικοδομικά την πόλη. Τελικά κατάφερε να ρίξει το φταίξιμο στους χριστιανούς.

Η αλήθεια σχετικά με τον Νέρωνα είναι η εξής: ήταν ένας τραβεστί που του άρεσε να υποδύεται γυναικείους ρόλους στο θέατρο, να τραγουδάει, να παίζει μουσική και να συμμετέχει σε όργια, και είχε βάλει να σκοτώσουν τη μητέρα του. Ήταν πολύ περήφανος για το μουσικό του ταλέντο· το τελευταίο πράγμα που είπε πριν ξεψυχήσει ήταν «Τι μεγάλο καλλιτέχνη θα χάσει ο κόσμος με το θάνατό μου!».

Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Νέρωνας συνήθως τραγουδούσε και έπαιζε κιθάρα, ενώ ήξερε να παίζει και γκάιντα.

Ο Δίων Χρυσόστομος, Έλληνας που έγραφε περίπου το 100 μ.Χ., παρατήρησε: «Λένε ότι μπορεί να γράφει, να φτιάχνει αγάλματα και να παίζει αυλό όχι μόνο με το στόμα του αλλά και με τη μασχάλη του, βάζοντας ένα σάκο από κάτω».

Στις αρχές του 6ου αιώνα, ο Έλληνας ιστορικός Προκόπιος ανέφερε ότι η γκάιντα ήταν το μουσικό όργανο του ρωμαϊκού πεζικού ενώ η τρομπέτα, του ιππικού.

Ο Νέρωνας εφηύρε το παγωτό (οι αγγελιοφόροι έφερναν χιόνι από τα βουνά στο οποίο πρόσθεταν χυμό φρούτων) και η Λοκούστα, η γυναίκα που δηλητηρίαζε ανθρώπους κατ’ εντολήν του Νέρωνα, είναι η πρώτη καταγεγραμμένη κατά συρροή δολοφόνος στην ιστορία του ανθρώπινου γένους.

Locusta σημαίνει «αστακός» ή «ακρίδα»- στα λατινικά η λέξη έχει και τις δύο έννοιες.

Απόσπασμα από «Το βιβλίο της ολικής άγνοιας» των Τζον Λόιντ και Τζον Μίτσινσον

****************

Οι δαυλοί του Νέρωνα. Πίνακας του Χένρυκ Σιμιράντζκι

Και η wikipedia φαίνεται να συμφωνεί μ αυτή την εκδοχή γιατί:

Ο ρόλος του Νέρωνα και η γνώμη του Τάκιτου

Από διασταύρωση των πηγών, διαπιστώνει κανείς ότι, όταν ξέσπασε η πυρκαγιά, ο Νέρων ήταν στο Άντιο και γύρισε στην πόλη μοναχά όταν η φωτιά έφθασε στην προσωρινή του κατοικία και στάθηκε αδύνατο να περισώσει οτιδήποτε από τις φλόγες. Φαίνεται ότι ο Νέρων δε νοιαζόταν ιδιαίτερα να διασώσει την κατοικία του, γιατί τον είχε παρασύρει η φρίκη του θεάματος. Κάπου εδώ, δημιουργείται και η εικόνα του Αυτοκράτορα, ντυμένου σαν ηθοποιού, να απαγγέλλει ωδές για την καταστροφή της Τροίας, ενώ κοιτάζει από το ανάκτορό του την πόλη να καίγεται.

Η ανωτέρω εικόνα του Νέρωνα, η οποία θα παραμείνει στερεότυπη στην ιστορική παράδοση επί είκοσι ολόκληρους αιώνες, σήμερα αμφισβητείται από κάποιους ως αναληθοφανής, με βασικό επιχείρημα τα γραπτά του ιστορικού Τάκιτου (55-120), που θεωρείται ο σημαντικότερος ιστορικός των Ρωμαίων και αποτελούν τη μόνη, σύγχρονη της καταστροφής, πηγή. Υποστηρίζει, λοιπόν, ο Τάκιτος ότι δεν είναι βέβαιο αν η πυρκαγιά ξέσπασε από ένα τυχαίο γεγονός ή αν ο Νέρων ήταν ο πραγματικός αυτουργός. Ο ίδιος ιστορικός, αντίθετα, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τα μέτρα που έλαβε ο αυτοκράτορας για να ανακουφίσει τον πληθυσμό της Ρώμης από τα δεινά της μεγάλης αυτής καταστροφής.

Μεταγενέστεροι ιστορικοί

Όσο προχωρεί κανείς στη μελέτη των πηγών, διαπιστώνει ότι οι μεταγενέστεροι ιστορικοί προσθέτουν όλο και περισσότερες λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα να προβάλλει τελικά ο Νέρων ως ο κύριος ένοχος της καταστροφής. Ανεξάρτητα από την αξιοπιστία των πηγών αυτών, έχουν σημαντική ιστορική αξία.

Ο Σουητώνιος (που γράφει μία-δύο δεκαετίες αργότερα από τον Τάκιτο), ο Δίων Κάσσιος και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος γράφουν, με κατηγορηματικό τρόπο, ότι η πυρκαγιά είχε διαταχθεί από τον Αυτοκράτορα ή, το λιγότερο, ότι ξαναφούντωσε με διαταγή του, τη στιγμή που επρόκειτο να σβήσει (η αναζωπύρωση που αναφέρθηκε παραπάνω).

Στα έργα τους, βρίσκονται ακόμη και αναφορές από άτομα που υποστηρίζουν ότι αναγνώρισαν πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντός του που έβαζαν τη φωτιά από διάφορα σημεία της πόλης. Σε μερικά σημεία, καθώς περιγράφουν, η φωτιά άναψε από ανθρώπους που υποκρίνονταν τους μεθυσμένους, ενώ η φωτιά ξέσπασε αυτόματα και ταυτόχρονα σε πολλά μέρη. Διηγούνται ακόμα, ότι στη διάρκεια της πυρκαγιάς, είδαν στρατιώτες και αυτούς που ήταν επιφορτισμένοι με την κατάσβεσή της να την υποδαυλίζουν και να εμποδίζουν τις καταβαλλόμενες προσπάθειες για τον περιορισμό της, και όλα αυτά, με απειλητικό ύφος, ως άνθρωποι που εκτελούσαν επίσημες διαταγές.

Επιπλέον, υπάρχει και αντίθετη άποψη για τα έργα ανάπλασης, αφού υποστηρίζεται από κάποιους ότι η καταστροφή της πόλης επέτρεψε στο Νέρωνα να ξαναχτίσει τα δημόσια και θρησκευτικά κτίρια με βάση τα ελληνικά πρότυπα που θαύμαζε, ενώ και το χτίσιμο του νέου παλατιού θεωρήθηκε από μέρος του λαού ως περαιτέρω απόδειξη της ενοχής του, αφού ξεκίνησε ένα ακόμη δαπανηρό έργο, την ώρα που η κατεστραμμένη πόλη έμοιαζε χρεοκοπημένη.

Η αντίθετη άποψη και η νέα θεωρία

Ο Λακτάντιος, ένας από τους πρώτους χριστιανούς συγγραφείς, τον οποίο μάλιστα πήρε υπό την προστασία του ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μέγας, διαχωρίζει τη θέση του από τους υπόλοιπους χριστιανούς ιστορικούς της εποχής του και δεν αποδίδει στον Νέρωνα τη «σκηνοθεσία» του εμπρησμού ως αφορμή για τους διωγμούς των Χριστιανών.

Μια γνώμη, που διατυπώθηκε πιο πρόσφατα βάσει της μελέτης των ιστορικών πηγών, υποστηρίζει ότι η φωτιά όχι μόνο δεν ήταν έργο του Νέρωνα αλλά ξεκίνησε στα πλαίσια μια πολιτικής συνωμοσίας εναντίον του τότε Αυτοκράτορα. Πράγματι, την άνοιξη του 65 μ.Χ., είχε αποκαλυφθεί μια ευρείας κλίμακας συνωμοσία από μέλη της συγκλήτου που ήταν δυσαρεστημένα από την πολιτική του Νέρωνα. Ωστόσο και αυτή η άποψη δεν μπορεί να στηριχθεί επαρκώς και αποτελεί μόνο μια εικασία.

Συμπεράσματα

Όπως διαπιστώνει κανείς από την ενδελεχή μελέτη των πηγών της εποχής και των συγκεντρωτικών έργων των σύγχρονων ιστορικών, αν δεν ξεκίνησε η πυρκαγιά από ένα τυχαίο γεγονός, ο πραγματικός αυτουργός του μαζικού αυτού εγκλήματος παραμένει άγνωστος. Ανεξάρτητα από το αν ο Νέρων ήταν ημιπαράφρων, γεγονός που μάλλον δεν αμφισβητείται από το σύνολο των ιστορικών, αυτό δεν αποτελεί και επαρκή κατηγορία για να του αποδοθεί η ευθύνη της καταστροφής, όσο και αν φαίνεται ως ο επικρατέστερος ένοχος για τη μεγάλη φωτιά, που έφθασε στο σημείο να απειλήσει τη Ρώμη ακόμη και με ολοκληρωτική καταστροφή.