Εδώ και αρκετό καιρό, συλλέγω στοιχεία για τη συγγραφή του συγκεκριμένου άρθρου, ένα άρθρο το οποίο έχει ως σκοπό να καταρρίψει ή έστω να αμφισβητήσει με κάποια λογικά επιχειρήματα, τις διάφορες φήμες που ήδη από το 2009 (και ίσως ναι νωρίτερα) έχουν κατακλύσει το ελληνικό διαδίκτυο.

Πριν αρκετά χρόνια, οποιοσδήποτε με μία απλή αναζήτηση, μπορούσε να διαβάσει από ένα ,μάλλον προπαγανδιστικό, site μία σειρά από ενδείξεις, οι οποίες υποστήριζαν την μη Ελληνικότητα των Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου. Σήμερα συναντάμε το συγκεκριμένο άρθρο, όχι στο site που το δημιούργησε αλλά στην ιστοσελίδα Freeinquiry.gr (Ελεύθερη Έρευνα). Η συγκεκριμένη σελίδα παραθέτει ένα μακροσκελές κείμενο αλλά και ένα πινακάκι με την υποτιθέμενη ή πραγματική καταγωγή, όλων των Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου.

Πριν περάσουμε λοιπόν σε μια πιο εκτεταμένη ιστορικοεθνολογική ανάλυση (όσο μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο) θα πρέπει να δημιουργήσουμε τουλάχιστον 3 κατηγορίες, όπου στην κάθε μία θα συμπεριλάβουμε : 1ον τους Αυτοκράτορες με σίγουρη ελληνική καταγωγή (δηλαδή στα πρώιμα χρόνια), 2ον τους Αυτοκράτορες που καταγόντουσαν από περιοχές της Μικράς Ασίας και της Βαλκανικής με έντονο ελληνικό στοιχείο (περιοχές που ήδη από την αρχαιότητα δέχονταν ελληνικές πολιτισμικές επιρροές, αλλά και από τον Μέγα Αλέξανδρο και μετά εξελληνίστηκαν σε μεγάλο βαθμό) και 3ον τους Αυτοκράτορες με αμφίβολη καταγωγή που συνήθως ανήκαν σε κάποια αριστοκρατική οικογένεια της Κωνσταντινούπολης.

Θα προσπαθήσουμε να τοποθετήσουμε τους αυτοκράτορες, στην εκάστοτε κατηγορία, ανάλογα με την περίοδο που διακυβέρνησαν.

Κατηγορία 1η

Ο Αυτοκράτορας Ιουλιανός (361-363 μ.χ) είχε καταγωγή από τη μεριά της μητέρας του , της Βασιλίνας, από ελληνική οικογένεια της Βιθυνίας .

Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΣΤ’ (780-797 μ.χ) . Η μητέρα του η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία, ήταν ελληνικής καταγωγής από την Αθήνα από την οικογένεια των Σαρανταπήχων, που δυστυχώς λίγα είναι γνωστά. Στο κείμενο του άρθρου εικάζεται ότι η Ειρήνη είχε εβραϊκή καταγωγή. Κάτι το οποίο είναι εντελώς ανυπόστατο καθώς η περίοδος που διακυβέρνησε η Ειρήνη συμπίπτει με την τελευταία περίοδο της Εικονομαχίας. Η Ειρήνη ως γνωστόν με τη σύγκληση της δεύτερης συνόδου της Νίκαιας το 787 μ.χ , προέβη σε μία προσωρινή παύση της Εικονομαχίας, πράγμα που σύμφωνα με την Ελένη Γλυκατζή – Αρβελέρ στο έργο της «Γιατί Το Βυζάντιο» (σελίδα 37-38) , αποδίδεται στις εικονολατρικές ελληνορωμαϊκές καταβολές της. Εάν ήταν Εβραία όπως ισχυρίζεται το κείμενο, θα τασσόταν χωρίς δεύτερη σκέψη στο πλευρό των εικονομάχων, καθώς οι Εβραίοι δεν αποδίδουν ποτέ το Θείο στην τέχνη. Οπότε με αυτό το απλό αντεπιχείρημα καταρρίπτεται ο συγκεκριμένος ισχυρισμός.

Ο Βασίλειος Β’ (γνωστός ως Βουλγαροκτόνος) (976-1025 μ.χ) και ο αδερφός του Κωνσταντίνος Η’ (1025-1028 μ.χ), είχαν μητέρα την Θεοφανώ (κόρη Ταβερνιάρη, που το πραγματικό της όνομα ήταν Αναστασώ) και η οποία είχε ελληνική καταγωγή από την Λακωνία . Κάτι που αναφέρει ο Λέοντας ο Διάκονος στα Χρονικά του, ότι δηλαδή «τήν δέ  τοῦ Ῥωμανοῦ ὁμευνέτιν, ἀριπρεπῆ ταῖς ὥραις καί  αὐτόχρημα τυγχάνουσαν Λάκαιναν».  (Μπορείτε να το δείτε και εδώ στην Μεσαιωνική Ιστορία από το Cambridge αλλά και στο ελληνικό πρωτότυπο) . Ο Γρηγορόβιος Φερδινάνδος διαφωνούσε ως προς την θεωρία ότι η Θεοφανώ είχε καταγωγή από την Λακωνία, ισχυριζόμενος πως η μόνη αναφορά που κάνουν οι Βυζαντινοί Χρονικογράφοι της εποχής για την Λακωνική της καταγωγή, είναι απλά για να συγκρίνουν την ομορφιά της μ’ εκείνη της Ωραίας Ελένης. Βέβαια, σε κάθε χρονογραφία βυζαντινών εκείνης της εποχής, δίπλα από την καταγωγή των αυτοκρατόρων , ειδικά σφετεριστών ταπεινής καταγωγής, επισημαινόταν μ’ ένα σχόλιο η σχέση τους με αρχαίες οικογένειες ή μυθικά πρόσωπα. Για παράδειγμα ο Λέων ο Σοφός (της υποτιθέμενης Μακεδονικής Δυναστείας), αναφερόμενος στον επιτάφιο του για τους γονείς του (που πιθανότατα ο Βασίλειος δεν ήταν καν πατέρας του) επισημαίνει «Πλην γε ότι και αυτοί (ο Βασίλειος Α) βασιλείου προήλθαν σποράς. Έλκουσι γαρ του αίματος τας πηγάς εκ των Αρταξέρξου ναμάτων…» , ισχυρίζεται λοιπόν ότι είχε περσική καταγωγή (από τον Αρταξέρξη)  και πιο συγκεκριμένα από το αριστοκρατικό γένος των Αρσακίων «αὐτοκράτωρ Βασίλειος ὡρμᾶτο μὲν ἐκ τῆς Μακεδόνων γῆς , τὸ δὲ γένος εἷλκεν ἐξ Ἀρμενίων ἔθνους Ἀρσακίων.» (Theophanes Continuatus) -Να επισημάνω πως Αρμένικες και Περσικές οικογένειες της κλασικής περιόδου , είχαν έρθει σε επιγαμία για αυτό γίνεται κι αυτή η διπλή αναφορά- . Άρα συμπεραίνουμε πως εκτός από το ότι ήταν μια γνωστή πρακτική η προσθήκη σχολίων για την καταγωγή κάποιου , με σκοπό να δοθεί περισσότερο κύρος , όσο η κατάσταση το επιτρέπει, είναι ταυτόχρονα κατανοητό ότι οι αυτοκράτορες αλλά και οι αυτοκρατόρισσες του Βυζαντίνου, μπορούσαν να προέρχονται από όλους τους λαούς της αυτοκρατορίας και απ’όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Οι κόρες του Κωνσταντίνου Η’ και της Έλενας (όπου σύμφωνα με τον Μιχαήλ Ψελλό καταγόταν από μία Αριστοκρατική Οικογένεια της Κωνσταντινούπολης), η Αυτοκράτειρα Ζωή και η Θεοδώρα οι οποίες βασίλεψαν άλλοτε μόνες κι άλλοτε μαζί από το 1028 έως 1056 μ.χ.

Κατηγορία 2η

Ο Μέγας Κωνσταντίνος (306-337 μ.χ) καταγόταν πρώτον από τον πατέρα του από την Ιλλυρία , αλλά κι από την μάνα του τη γνωστή Αγία Ελένη από το Δρέπανον της Βιθυνίας, πιθανότατα από Ελληνική οικογένεια (ή τουλάχιστον Ελληνόφωνη).

Ο Μαρκιανός (450-457 μ.χ) καταγόταν από την Θράκη. Δεν γνωρίζουμε όμως εάν είχε ελληνικές ή ντόπιος θρακικές καταβολές.

Ο Τιβέριος Β’ Κωνσταντίνος (574-582 μ.χ) καταγόταν κι αυτός από την Θράκη και πάλι δεν γνωρίζουμε εάν είχε ελληνικές ή θρακικές καταβολές.

Ο Μαυρίκιος (582-602 μ.χ) καταγόταν από ελληνόφωνη οικογένεια της Καππαδοκίας.

Ο Φωκάς (602-610 μ.χ) καταγόταν από την Θράκη (και κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν από την Μικρά Ασία) και είχε ως μητρική γλώσσα τα ελληνικά. Αυτό πιθανότατα ισχυροποιεί το επιχείρημα ότι μπορεί να είχε ελληνικές καταβολές (μπορείτε να διαβάσετε σχετικά εδώ, εδώ κι εδώ)

Ο Νικηφόρος Α’ (802-811 μ.χ) καταγόταν από την πόλη Σελεύκεια η Σιδηρά, που ιδρύθηκε από τον Σέλευκο Α’ ή τον υιό του τον Αντίοχο Α’ τον 3ο αιώνα π.χ . Πιθανότατα να είχε κάποια ελληνική καταβολή.

Ο Σταυράκιος (811 μ.χ) υιός του Νικηφόρου.

Ο Μιχαήλ Β’ (820-829 μ.χ) και οι απόγονοί του. Καταγόταν από το Αμόριο της Φρυγίας. Η οικογένειά του ανήκε σε μία σέκτα που ονομαζόντουσαν Αθίγγανοι (οι οποίοι είχαν υιοθετήσει τελετουργικά της εβραϊκής θρησκείας)

Ο Ρωμανός  Γ’ (1028-1034 μ.χ). Καταγόταν από την οικογένεια των Αργυρών, η οποία είχε τις ρίζες της από το Θέμα Χαρσιανού της Μικράς Ασίας.

Ο Μιχαήλ Δ’ και ο Μιχαήλ Ε’ (1034-1042 μ.χ) οι οποίοι είχαν καταγωγή από την Παφλαγονία της Μικράς Ασίας.

Ο Μιχαήλ ΣΤ’ (1056-1057 μ.χ)  κι αυτός καταγωγή από την Παφλαγονία.

Η οικογένεια των Κομνηνών που είτε είχαν καταγωγή από τη Νίκαια της Μικράς Ασίας είτε από την Θράκη. Ήταν Ελληνόφωνες.

Η οικογένεια των Δουκών, η οποία καταγόταν από την Παφλαγονία και ήταν Ελληνόφωνες.

Ο Ρωμανός Δ’ Διογένης (1068-1071 μ.χ). Ο οποίος καταγόταν από την Καππαδοκία.

Η οικογένεια των Αγγέλων, η οποία καταγόταν από την Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας.

Ο Ιωάννης Γ’ Βατάτζης (1222-1254 μ.χ) . Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο της Θράκης και ήταν από τους πρώτους Αυτοκράτορες του Βυζαντίου που έκαναν θετική στροφή προς τον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό ( «Γιατί στο Βυζάντιο» σελ. 49,50,57,63,119,262).

Η οικογένεια των Καντακουζηνών, η οποία καταγόταν μάλλον από την περιοχή της Σμύρνης και στη συνέχεια ένωσαν την οικογένεια τους με άλλες οικογένειες της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Η οικογένεια των Παλαιολόγων , καταγόταν από την Μικρά Ασία (πιθανότατα από το Θέμα του Ανατολικού, αλλά μπορεί και από τη Νίκαια και τη Παφλαγονία). Με τη δυναστεία των Παλαιολόγων εδραιώνεται η “στροφή” προς  τον Αρχαιοελληνικό Πολιτισμό και την Ελληνική ταυτότητα με αποκορύφωμα τον Πλήθωνα Γεμιστό.

Κατηγορία 3η

Ο Αναστάσιος Β’ (713-715 μ.χ) ο οποίος καταγόταν από Αριστοκρατική Οικογένεια της Κωνσταντινούπολης.

Ο Θεοδώσιος Γ’ (715-717 μ.χ) ο οποίος καταγόταν κι αυτός από κάποια Αριστοκρατική Οικογένεια.

Ο Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος (1042-1055 μ.χ) , ο οποίος «ήταν μέλος μιας από τις επιφανέστερες οικογένειες της πρωτεύουσας» (Το Βυζαντινό Κράτος, Ιωάννης Καραγιαννόπουλος)

Θα ήθελα να επισημάνω το εξής. Η “αιματολογική καταγωγή” των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων, παρά τις διάφορες εικασίες ,μέσω γραπτών πηγών κι άλλων στοιχείων, που μπορούμε να κάνουμε, δεν μας καθιστά σίγουρους για το τίποτα. Ακόμα και οι πολλοί πρώιμοι Αυτοκράτορες που είχαν μανάδες Αθηναίες ή γυναίκες Αθηναίες, δεν μπορούν μ’ασφάλεια να ισχυριστούν ότι είχαν καθαρή καταγωγή από τους Έλληνες του 5ου αιώνα π.χ. Τέτοιες υποθέσεις είναι παντελώς άστοχες και αντιεπιστημονικές. Μέσα σε μία περίοδο 1500 ετώς (κατά την οποία ήταν κατακτημένη η Ελλαδική χερσόνησος από τους Ρωμαίους), δεν γίνεται να βρεις ούτε γνήσιους Έλληνες αλλά ούτε να εξαφανίσεις και κάθε στοιχείο αυτών στους απογόνους τους. Όπως είχαμε αναφέρει και στο παρελθόν, ακόμα και οι ίδιοι οι Αρχαίοι Έλληνες κάνανε επιγαμίες με μη ελληνικούς πληθυσμούς πόσο μάλλον σε μία πολυεθνική Αυτοκρατορία (όπως ήταν η Βυζαντινή) που το Έλληνας μέχρι το 1204 μ.χ δεν σήμαινε τίποτα άλλο παρά τον Εθνικό, δηλαδή τον Παγανιστή.

Αυτοκράτορες ήρθαν από πολλές περιοχές όπως επιτάσσει και η παράδοση κάθε σωστής Αυτοκρατορίας. Άλλοτε ήταν Αρμένιοι, άλλοτε ήταν Θράκες, άλλοτε ήταν Έλληνες κι άλλοτε Μικρασιάτες. Όλοι μαζί συνέβαλλαν στην εξέλιξη και τελικά στην παρακμή του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους. Όλοι μαζί ονομάζονταν Ρωμαίοι ως απομεινάρι του διατάγματος του Καρακάλλα το 212 μ.χ που έδωσε το δικαίωμα σε όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας να είναι Ρωμαίοι Πολίτες.

Και η απάντηση σε αυτό το αιώνιο ερώτημα για το εάν υπήρχαν Έλληνες Βυζαντινοί Αυτοκράτορες, η απάντηση είναι ναι. Υπήρχαν, αλλά δεν ήταν μόνο Έλληνες, ήταν Ρωμαίοι, Χριστιανοί, που μιλούσαν ελληνικά και είχαν προφανώς κάποιους Έλληνες προγόνους.