Καταρρίπτεται η θεωρία της αφρικανικής προέλευσης του ανθρώπου;

Τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορεί η είδηση ότι οι άνθρωποι τελικά δε κατάγονται από την Αφρικανική Σαβάνα αλλά από την Ευρώπη και συγκεκριμένα από την Ελλάδα. Τα περισσότερα άρθρα πάνω στο θέμα χρησιμοποιούν παραπλανητικούς τίλους και αλλοιώνουν τα ευρήματα ενώ παρουσιάζουν το θέμα ως τετελεσμένο γεγονός ενώ η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.

ΨΕΥΔΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ

ΥΠΕΡΒΟΛΗ

ΑΝΕΠΙΒΕΒΑΙΩΤΟ

Το διαβάσαμε στα: ProNews.gr, In.gr, Lifo.gr, makeleio.gr και dikaiologitika.gr

Πριν περάσουμε στα δημοσιεύματα ας εξετάσουμε το θέμα από την αρχή. Η υπόθεση ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν κοινή καταγωγή διατυπώθηκε αρχικά από τον Κάρολο Δαρβίνο στο βιβλίο του “Descent of Man” και παρέμεινε υπόθεση μέχρι τη δεκαετία του 1980 όπου έλαβε υποστήριξη από την έρευνα των Cann, Stoneking και Wlson πάνω στο μιτοχονδριακό DNA των ανθρώπων. Όπως υποδηλώνει και το όνομα, μιτοχονδριακό DNA είναι το γενετικό υλικό που βρίσκεται στα μιτοχόνδρια, κυτταρικά οργανίδια τα οποία μεταξύ άλλων αποτελούν τα κέντρα παραγωγής ενέργειας για το κύτταρο. Τα μόρια DNA που βρίσκονται εντός των μιτονδρίων τα κληρονομούμε αποκλειστικά από τη μητέρα μας και έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολυάριθμες μελέτες για την χαρτογράφηση των κινήσεων του είδους μας στο πλανήτη καθ’ όλη τη περίοδο της σύγχρονης εξέλιξης μας. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Από αυτές τις μελέτες, σε συνδυασμό με στοιχεία που συλλέχθηκαν από ανθρωπολόγους, παλαιοντολόγους, αρχαιολογικά ευρήματα και ούτω καθεξής καταλήξαμε στο ότι η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι το είδος Homo Sapiens να εξελίχθηκε στους ανατομικά σύγχρονους ανθρώπους στην περιοχή της Ανατολικής Αφρικής πριν από περίπου 100,000-200,000 χρόνια. Τμήματα αυτού του πληθυσμού μετακινήθηκαν από την Αφρική σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σταδιακά επικράτησαν έναντι άλλων πληθυσμών όπως οι Neanderthals και οι Homo Erectus. [πηγή 1][πηγή 2]

Αφού καλύψαμε τα βασικά ας περάσουμε στο τι μας λέει η νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ανοιχτής πρόσβασης PLOS One. [πηγή]

Το 1944, ανακαλύφθηκε στον Πύργο Βασιλίσσης στην Αττική, μέρος κάτω σιαγόνας, που φαινομενικά ανήκει σε ένα σχετικά άγνωστο πρόγονο του ανθρώπου. Η ονομασία που του δόθηκε, είναι Graecopithecus (γραικοπίθηκος ή Γκρεκοπίθηκος) και πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένα δόντι  (τραπεζίτης) στη Βουλγαρία που εικάζεται πως ανήκει στο ίδιο είδος.

Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, ο διαχωρισμός του ανθρώπου από τους ανθρωποειδείς πιθήκους ενδεχομένως να ξεκίνησε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Η κάτω γνάθος που εντοπίστηκε στην Ελλάδα είναι ηλικίας 7,17 εκ. ετών, ενώ το δόντι που βρέθηκε στη Βουλγαρία, 7,24 εκ. ετών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, εκείνη τη εποχή, ο ελλαδικός χώρος έμοιαζε με τη σημερινή αφρικανική σαβάνα.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για απολιθώματα προανθρώπων, ενώ υποστηρίζουν μάλιστα πως δεν αποκλείεται να πρόκειται για το αρχαιότερο γνωστό είδος των Ανθρωπίνων (Hominini) που έζησε στην Ευρώπη.

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ως αρχαιότερο γνωστό είδος προανθρώπου τον Σαχελάνθρωπο του Τσαντ (Sahelanthropus tchadensis), που ζούσε πριν 6 με 7 εκατομμύρια χρόνια στην Αφρική. Ο Graecopithecus, όμως, είναι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια παλαιότερος του Σαχελάνθρωπου.

Υπάρχουν όμως και επιστήμονες που είναι επιφυλακτικοί με το συμπέρασμα της έρευνας. Στο New Scientist, διαβάζουμε πως πριν 12 εκ. χρόνια, η Ευρώπη ήταν ο “παράδεισος” των πιθήκων. Πριν 10 εκ. οι περιβαλλοντικές συνθήκες, άρχισαν να χειροτερεύουν, με αποτέλεσμα, την εξαφάνιση ή σημαντική μείωση αυτών των πληθυσμών. Η νέα μελέτη, υποστηρίζει πως ο Graecopithecus κατάφερε να επιβιώσει. Οι επικριτές όμως, υποστηρίζουν πως τα ευρήματα δεν είναι αρκετά για να δικαιολογήσουν τον ισχυρισμό της έρευνας. Σε κάθε περίπτωση, αν και η μελέτη είναι πρωτοποριακή, χρειάζεται ακόμη πολύ δρόμο πριν γίνει ευρέως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.[πηγή]

Ο καθηγητής Παλαιοντολογίας και Στρωματογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιώργος Κουφός δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:

«Η χρονολόγηση των ευρημάτων του Γκρεκοπίθηκου είναι πολύ σημαντική, γιατί μας δίνει την γεωλογική ηλικία του για πρώτη φορά και επιβεβαιώνει παλαιότερες απόψεις σχετικά με τη διαφορετικότητα του Γκρεκοπίθηκου από τον Ουρανοπίθηκο. Όσον αφορά στην άποψη ότι ο διαχωρισμός ανθρώπων και χιμπατζήδων δεν έγινε στην Αφρική όπως συνήθως πιστεύεται, αλλά στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, νομίζω ότι υπάρχει κάποια ένδειξη, αλλά χρειάζονται περισσότερα ευρήματα με σαφή χαρακτηριστικά και από σαφώς γνωστές θέσεις για να αποδειχθεί πλήρως. Τίποτα όμως δεν αποκλείει να έχει συμβεί στον Ευρωπαϊκό χώρο».

Το πρόβλημα λοιπόν με τα δημοσιεύματα που έχουν αναπαράγει την είδηση μέχρι στιγμής πλην ελαχίστων εξαιρέσεων είναι ότι βλέπουμε τίτλους όπως:

ΞΑΝΑΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο πρώτος άνθρωπος εμφανίστηκε στην Ελλάδα!

και

Καταρρίπτεται η θεωρία της αφρικανικής προέλευσης του ανθρώπου: Έρευνα δείχνει την Ελλάδα ως τόπο γέννησής του!

Και όμως τα άρθρα αυτά γράφουν πρακτικά ότι διαβάσατε μόλις σε αυτό το άρθρο με μικρές παραλλαγές. Επιπλέον χρησιμοποιείται γλώσσα η οποία στη καλύτερη περίπτωση αλλοιώνει το νόημα και στη χειρότερη δίνει ψευδή εικόνα των ευρημάτων. Η φράση «ο πρώτος άνθρωπος» που φαίνεται σχεδόν σε όλους του τίτλους αυτών των άρθρων είναι λάθος. Δεν υπάρχει «πρώτος άνθρωπος» γιατί η εξέλιξη δεν είναι μεταμόρφωση. Αποτελεί σταδιακή αλλαγή η οποία λαμβάνει χώρα λόγω των συνθηκών του περιβάλλοντος οι οποίες ευνοούν την επιβίωση συγκεκριμένων οργανισμών και την μεταβίβαση των γονιδίων τους στην επόμενη γενιά.

Η επιστημονική συναίνεση πάνω στο θέμα είναι πως οι άνθρωποι με τη σύγχρονη ανατομική μορφή τους προήλθαν από πληθυσμό που ζούσε στην Αφρικανική σαβάνα πριν από 200,000 χρόνια. Το όλο θέμα γίνεται για ένα πρόγονο αυτού του είδους. Επιπλέον όπως είπαμε ήδη τα ευρήματα της έρευνας έχουν δεχτεί σοβαρή και βάσιμη κριτική, όχι τόσο όσων αφορά τη ποιότητα τους όσο την ερμηνεία. Μάλιστα μια από τις σημαντικότερες κριτικές είναι ότι ο Graecopithecus δεν είναι καν σίγουρο πως ανήκει στις ανθρωπίδες (το πρόγονο που αναφέραμε μόλις) και συνεπώς ότι είναι κομμάτι της εξελικτικής μας πορείας. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο David Alba του Catalan Institute of Palaeontology της Βαρκελώνης στο άρθρο του NewScientist:

Παρότι είναι πιθανό οι ανθρωπίδες να εξελίχθηκαν αρχικά στη περιοχή της Ευρώπης, τα μέχρι τώρα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση είναι στη καλύτερη περίπτωση «ανεκδοτικά». Επιπλέον ο Graecopithecus μπορεί να ανήκει στις ανθρωπίδες αλλά αυτό θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και απο άλλα απολιθώματα.

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου η χρήση click-bait τίτλων δεν είναι καθόλου αθώα, καθώς όχι μόνο δυσφημεί τη σκληρή δουλειά των επιστημόνων που ασχολούνται χρόνια με ένα θέμα, αλλά συμβάλει και στη παραπληροφόρηση του κοινού. Η επικοινωνία της επιστήμης είναι σημαντική και σε αυτό το πλαίσιο είναι θεμιτό να γίνεται με τρόπο που εξάπτει τη φαντασία του κοινού. Αλλά σε περιπτώσεις όπως αυτή, πολλές σελίδες ενημέρωσης περνάνε τα όρια μεταξύ εντυπωσιασμού και παραποίησης.

Το άρθρο του Θάνου Επαχτίτη για το θέμα θα το βρείτε [εδώ]

Σταμάτης Αρχοντής
Θάνος Επαχτίτης