Η πήλινη πλάκα που βρέθηκε ΔΕΝ είναι το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών

Στις 10/07/2018, το Υπουργείο Πολιτισμού εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την “εύρεση πήλινης πλάκας στην περιοχή της Ολυμπίας, η οποία διασώζει 13 στίχους της ξ Ραψωδίας της Οδύσσειας και που αποτελεί ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως και αποτελεί πέραν της μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό και ιστορικό τεκμήριο“.​
Αναμφίβολα είναι ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα, αλλά είναι όμως το παλιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών;

Ψευδής ισχυρισμός

Η είδηση έγινε κυριολεκτικά viral και μεταδόθηκε από όλα τα μεγάλα πρακτορεία και ενημερωτικά ΜΜΕ, όπως το AFP, το Reuters και το BBC.

H είδηση μεταδόθηκε και από το σύνολο σχεδόν των ελληνικών ΜΜΕ, πολλά εκ των οποίων κάνουν λόγο για “το παλαιότερο σωζόμενο απόσπασμα της Οδύσσειας.»
Παραδείγματα: protagon.gr, huffingtonpost.gr, tovima.gr, reporter.gr, tvxs.gr, avgi.gr, thecaller.gr κτλ.

Είναι όμως αλήθεια;
Αρχικά θα πρέπει να επισημάνουμε πως το Υπουργείο Πολιτισμού κάνει λόγο για “πρώτη εκτίμηση” και εφόσον επιβεβαιωθεί “…τότε η πήλινη πλάκα θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως.”

Ακόμη όμως και να επιβεβαιωθεί η ηλικία της πήλινης πλάκας (στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από τον 3ο αι. μ.Χ), δεν πρόκειται για το αρχαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών. Το αρχαιότερο σωζόμενο γραπτό της Οδύσσειας, είναι ένας πάπυρος που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και γράφτηκε περίπου το 285–250 πΧ, δηλαδή μισή τουλάχιστον χιλιετία πριν το εύρημα στην Ολυμπία.

Μια ακόμη περίπτωση είναι αυτή του παπύρου που περιέχει αποσπάσματα της Ιλιάδας και χρονολογείται στο 2ο αιώνα μΧ, δηλαδή περίπου έναν αιώνα πριν τη πήλινη πλάκα της Ολυμπίας. Βρίσκεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη του Λονδίνου.

Με σημερινό της (12/7) δημοσίευμα, η La Repubblica, αναφέρει πως επικοινώνησε με την Ελληνική Πρεσβεία, όπου διευκρινίστηκε πως επρόκειτο για λάθος διατύπωση και πως η ανακάλυψη αφορά την αρχαιότερη επιγραφή ομηρικού κειμένου σε πήλινη πινακίδα. Η ίδια πηγή επισημαίνει πως αρχικά η ανακάλυψη παρουσιάστηκε ως κάτι μοναδικό, αλλά πολλοί αναγνώστες επισήμαναν πως υπάρχουν πολύ παλαιότερα κείμενα της Οδύσσειας γραμμένα σε πάπυρο.

Συμπέρασμα
Η ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού αναφορικά με την εύρεση “πήλινης πλάκας που διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως” είναι λανθασμένη διότι ομηρικά κείμενα σώζονται ήδη από το 3ο αιώνα πΧ. Αυτό που μας προκάλεσε εντύπωση είναι το γεγονός πως σχεδόν το σύνολο των διεθνών και εγχώριων ΜΜΕ, υιοθέτησαν άκριτα την τοποθέτηση του ΥΠΠΟ, δίχως να προσπαθήσουν να τη διασταυρώσουν.