Τελικά είναι επικίνδυνα τα βρεγμένα ρούχα στη φωτιά;

Με αφορμή πρόσφατη τοποθέτηση του αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη, αναφορικά με τη χρήση βρεγμένων ρούχων για προστασία από εγκαύματα σε περιπτώσεις πυρκαγιάς, είδαμε δημοσιεύματα που ισχυρίζονται ότι “είναι επικίνδυνα τα βρεγμένα ρούχα στη φωτιά” και επιπλέον ότι “Αμερικανοί πυροσβέστες εξηγούν γιατί δεν πρέπει να φοράμε βρεγμένες μπλούζες στη φωτιά”. Τελικά είναι επικίνδυνα τα βρεγμένα ρούχα στη φωτιά;

Το είδαμε στο neaselida.gr και documento.gr και άλλα.

Τα παραπάνω δημοσιεύματα παρουσιάζουν, ως ισχυρισμό, ένα τμήμα από βίντεο όπου αναφέρει: “Μην βρέχετε τα ρούχα σας. Τα υγρά ρούχα μεταδίδουν θερμότητα στο δέρμα πολύ πιο γρηγορότερα από τα στεγνά. Η ένδυση κάνει πιο πιθανά τα εγκαύματα. Αυξάνει επίσης την υγρασία. Ο υγρός αέρας (ατμός) προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά στις αναπνευστικές οδούς από τον ξηρό αέρα στην ίδια θερμοκρασία. Ο καλύτερος τρόπος για να χρησιμοποιήσετε το νερό σας είναι να το πιείτε.”

Όμως, αυτό είναι παραπλανητικό. Αν κάποιος παρακολουθήσει ολόκληρο το βίντεο με τίτλο “The New Generation Fire Shelter” θα καταλάβει ότι αυτή η αναφορά για τα βρεγμένα ρούχα που είδαμε σε αυτό, αφορά συγκεκριμένες συνθήκες όπου αυτός που προσπαθεί να προστατευτεί χρησιμοποιεί το αντιπυρικό ατομικό καταφύγιο (fire shelter). Το απόσπασμα που χρησιμοποιήθηκε, προέρχεται από το παρακάτω βίντεο που αφορά αποκλειστικά οδηγίες για τη χρήση του εν λόγω αντιπυρικού καταφυγίου και οι συστάσεις για αποφυγή βρεξίματος των ρούχων, αφορούν τους πυροσβέστες που το χρησιμοποιούν και δεν αναφέρεται ως γενική οδηγία σε πολίτες σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Για να ξεκαθαρίσουμε τι πραγματικά ισχύει με τα βρεγμένα ρούχα στη πυρκαγιά, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν δυο σημαντικές παραμέτρους:

• Η χρήση ρούχων από φυσικά υλικά (βαμβάκι, μαλλί), και όχι συνθετικά, είναι αναγκαία. Ειδικότερα, παντελόνι και μακρυμάνικη μπλούζα ή πουκάμισο, στέρεα υποδήματα όπως δερμάτινα μποτάκια, νωπό ύφασμα ή μάσκα για τη προστασία της αναπνευστικής οδού από καπνούς, και εφόσον είναι δυνατό, βαμβακερές ή μάλλινες κάλτσες, καπέλο με ευρύ γείσο, διόπτρες για τη προστασία των ματιών από καπνούς και γάντια κηπουρικής από φυσικά και όχι συνθετικά υλικά.

Πυροσβεστική Υπηρεσία της Βικτώριας, Αυστραλία (κείμενο στα Ελληνικά)

• Η δεύτερη σημαντική παράμετρος είναι πως κάθε φωτιά έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα ακτινοβολούμενη θερμότητα (radiant heat). Εάν η ακτινοβολούμενη θερμότητα είναι υψηλή, όπως στη περίπτωση των πυρκαγιών στο Μάτι (ειπώθηκαν τιμές που κυμαίνονται από 600 έως 2.000 °C), κανένα μέτρο ατομικής προφύλαξης δε μπορεί να σώσει έναν άνθρωπο. Για παράδειγμα, ένα δέντρο είναι δυνατόν να “αυταναφλεγεί” στους 350 °C, ακόμη και αν δεν έχει έρθει σε επαφή με φλόγα. Οι κίνδυνοι για τον άνθρωπο αυξομειώνονται, ανάλογα τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιστατικού, όπως για παράδειγμα ένταση ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας, απόσταση από τη φωτιά, διεύθυνση και ένταση ανέμου και φωτιάς, ρουχισμός κτλ. Επομένως, δεν υπάρχει κάποιος “χρυσός κανόνας” που μπορούμε να υιοθετήσουμε για κάθε περίπτωση, πλην κάποιων γενικών συμβουλών. Το αυτό ισχύει και στη περίπτωση των βρεγμένων ρούχων.

Τι οδηγίες δίνει το National Geographic για τη περίπτωση που κάποιος εγκλωβιστεί σε πυρκαγιά στην ύπαιθρο;

• Μην προσπαθήσετε να τρέξετε πιο γρήγορα από τις φλόγες. Αντ’ αυτού αναζητήστε ένα σώμα νερού όπως μια λίμνη ή ένα ποτάμι και σκύψτε μέσα σε αυτό.
• Εάν δεν υπάρχει νερό κοντά, βρείτε ένα βυθισμένο και καθαρό ή με ελάχιστη βλάστηση σημείο του εδάφους, ξαπλώστε κάτω και καλύψτε το σώμα σας με βρεγμένα ρούχα, μια κουβέρτα ή χώμα. Μείνετε χαμηλά και καλυμμένοι μέχρι να περάσει η φωτιά.
• Προστατεύστε τους πνεύμονές σας αναπνέοντας τον αέρα που βρίσκεται πιο κοντά στο έδαφος μέσα από ένα υγρό πανί, αν είναι δυνατόν, για να αποφύγετε την εισπνοή καπνού.

Τις ίδιες οδηγίες αναφορικά με τη χρήση βρεγμένων ρούχων συστήνει η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Τοσκάνης, το MBU Solutions Disaster Control and Prevention, το Ridge Volunteer Fire Department, το Park City Fire Distict, κτλ.

Για να λάβουμε περισσότερες πληροφορίες πάνω στο ζήτημα της χρήσης ή μη βρεγμένων ρούχων σε περίπτωση πυρκαγιάς, απευθυνθήκαμε στον Διοικητή της Πυροσβεστικής Ακαδημίας Σπύρο Βαρσάμη, ο οποίος μας παρέπεμψε στον, “πλέον αρμόδιο”, Καθηγητή του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αλέξανδρο  Δημητρακόπουλο.

Ο κ. Δημητρακόπουλος μας διευκρίνισε πως “το νερό διαθέτει μεγάλη θερμοχωρητικότητα και χρειάζεται αρκετή θερμότητα για να ανεβεί η θερμοκρασία του κατά 1 °C, όποτε υπό αυτή την έννοια, παρέχει μια στοιχειώδη προστασία. Το νερό θερμαινόμενο, όταν εξατμίζεται, δημιουργεί μια δευτερεύουσα προστασία, υπό την έννοια ότι μέρος της θερμότητας εξαντλείται στη προσπάθεια εξάτμισής του”.

Και συνέχισε: “Εάν ένας άνθρωπος βρισκόταν στις ακραίες συνθήκες του Ματιού, κανένα μέτρο ατομικής αυτοπροστασίας δεν ήταν δυνατόν να τον σώσει, ακόμα και αντιπυρική στολή να φορούσε. Το καλύτερο υλικό για κάλυψη από πυρκαγιά είναι το μαλλί, ενώ σε περίπτωση που κάποιος βρεθεί σε πυρκαγιά, ενδείκνυται να βρέξει μια μάλλινη κουβέρτα, να τυλιχτεί από την κορυφή έως τα νύχια, και να απομακρυνθεί τάχιστα από το σημείο. Σε μια υποθετική περίπτωση -όχι ακραία- και ως έσχατη λύση, είναι να φορέσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα ρούχα -όχι συνθετικά- να μπούμε κάτω από το ντουζ να γίνουμε “παπί”, δηλαδή να κρατήσουν τα ρούχα μας τη μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα νερού, και άμεση απομάκρυνση από το μέτωπο της πυρκαγιάς.”

Συμπέρασμα:
Με βάση τα παραπάνω, η χρήση ρούχων που καλύπτουν όλο το σώμα επιβάλλεται σε όλες τις περιπτώσεις. (Εξαιρούνται τα συνθετικά υφάσματα.)
Η οδηγία του βίντεο “μην βρέχετε τα ρούχα σας” είναι παραπλανητική, καθώς αφορά τη χρήση αντιπυρικού ατομικού καταφύγιου (fire shelter).
Ο ισχυρισμός ότι “τα βρεγμένα ρούχα είναι επικίνδυνα στη φωτιά” δεν μπορεί να δοθεί ως γενική οδηγία. Το NG και πυροσβεστικές υπηρεσίες προτρέπουν σε περίπτωση εγκλωβισμού να καλυφθούμε με βρεγμένα ρούχα.