Πήραν πίσω την παραπομπή στο ΕΣΡ της εταιρίας δημοσκοπήσεων “Voxpop Analysis”.

Σε παρωδία κατέληξε η παραπομπή στο ΕΣΡ της νεοσύστατης εταιρίας δημοσκοπήσεων «Voxpop Analysis», από το ελεγκτικό όργανο του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ). Η εταιρία είχε παραπεμφθεί εξαιτίας άρνησής της να δεχτεί έλεγχο για την δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Documento στις 8 Ιουλίου 2018. Τον έλεγχο είχαν ζητήσει τα EH, έχοντας έννομο συμφέρον.

Ας δούμε το χρονικό της υπόθεσης και πώς φτάσαμε στην ακύρωση της ομόφωνης απόφασης του ΣΕΔΕΑ.

Στις 8 Ιουλίου 2018, η εφημερίδα Documento δημοσίευσε μια «μεγάλη δημοσκόπηση» που διενεργήθηκε από την νεοσύστατη εταιρία «Voxpop Analysis». Η εταιρία αυτή συστάθηκε ενάμιση μήνα πριν από τη δημοσίευση της δημοσκόπησης. Το δυναμικό της ήταν ένα και μοναδικό άτομο, ο ιδιοκτήτης της και πρώην υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ιωάννης Σκλίας, και το κεφάλαιο της εταιρίας μόνο 100 ευρώ και ένα κινητό τηλέφωνο. 

Η μεθοδολογία της δημοσκόπησης ήταν ένα απλό διαδικτυακό ερωτηματολόγιο που είχε δημιουργηθεί με το EUSurvey. Πρόκειται για ένα εργαλείο διαχείρισης διαδικτυακών ερευνών, ένα από τα χαρακτηριστικά του οποίου είναι η αποστολή προσκλήσεων με σκοπό την απάντηση στο ερωτηματολόγιο.

Τις παραπάνω αποκαλύψεις δημοσιεύσαμε σε άρθρο μας με τίτλο «Η «μεγάλη δημοσκόπηση» της εφημερίδας documento. Από ποια εταιρία έγινε και με ποιο τρόπο;» και εκφράσαμε τα παρακάτω εύλογα ερωτήματα:

• Προσκλήθηκαν συγκεκριμένοι άνθρωποι για να απαντήσουν;
• Πού δημοσιεύθηκε διαφήμιση της έρευνας ώστε να την δουν και να απαντήσουν οι πολίτες;
• Τι κριτήρια υπάρχουν για να μπει μια εταιρία στο Μητρώο του ΕΣΡ και να δικαιούται να κάνει πολιτικές δημοσκοπήσεις;
• Αν με 100 ευρώ και ένα κινητό τηλέφωνο δημιουργείς μια εταιρία δημοσκοπήσεων, και έτσι μπαίνεις στο Μητρώο του ΕΣΡ, πόση εγκυρότητα μπορούν να έχουν από δω και πέρα οι δημοσκοπήσεις;
• Η παραπάνω δημοσκόπηση πληροί τα κριτήρια που ορίζονται από το νόμο 3603/2007 με τίτλο «Ρύθμιση θεμάτων δημοσκοπήσεων»;

Την επόμενη μέρα δεχτήκαμε την παρακάτω εξώδικη επιστολή από τον κύριο Βαξεβάνη, ο οποίος ζήτησε «τη δημοσίευση της πλήρους αλήθειας» (του) που θα συνοδεύεται με τη συγγνώμη μας.

Τα ΕΗ έχουν αποδείξει ότι δεν διστάζουν να ζητήσουν συγγνώμη όταν κρίνουν ότι έσφαλαν. Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα στοιχεία που παρουσιάσαμε ήταν απολύτως τεκμηριωμένα και τα ερωτήματα εύλογα. Έχοντας πλέον έννομο συμφέρον, απευθυνθήκαμε στην «Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων», το όργανο ελέγχου δημοσκοπήσεων του ΣΕΔΕΑ, και αιτηθήκαμε τον έλεγχο της εν λόγω δημοσκόπησης, πληρώνοντας το προβλεπόμενο παράβολο των 500 ευρώ.

Η Ελεγκτική Εταιρία Δημοσκοπήσεων έχει συσταθεί σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 3603/2007 με σκοπό τον έλεγχο αξιοπιστίας των δημοσιοποιούμενων δημοσκοπήσεων που αναθέτουν οι φορείς του Δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα, τα πολιτικά κόμματα ή συνδυασμοί καθώς και οι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης.

Όμως ο κ. Σκλίας της «Voxpop Analysis» δεν υπέγραψε ποτέ την σύμβαση για να γίνει ο έλεγχος, παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις από την «Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων». Έτσι η «Voxpop Analysis» παραπέμφθηκε στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης από το ελεγκτικό όργανο.
Να τονίσουμε ότι δεν έχει ξανασυμβεί, εταιρία να μην δεχτεί τον έλεγχο από το θεσμικό όργανο ελέγχου δημοσκοπήσεων, όπως μας ενημέρωσε το μέλος της επιτροπής ελέγχου Θεόδωρος Χατζηπαντελής, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

Επικοινωνήσαμε με την εκπρόσωπο της ESOMAR στην Ελλάδα, κυρία Άντζελα Σταθοπούλου, η οποία μας κοινοποίησε την ηλεκτρονική αλληλογραφία με τα κεντρικά της ESOMΑR στο Άμστερνταμ, και από την οποία προέκυψε ότι η εταιρία «Voxpop analisys» δεν υπήρξε ποτέ μέλος της ESOMAR. Δηλαδή, τόσο ο αρχικός ισχυρισμός της εταιρίας, όσο και αυτός του κ. Βαξεβάνη (ότι είναι μέλος της), στην εξώδικη επιστολή, αποδείχθηκαν ψευδείς.

Κατόπιν όλων αυτών, και μετά την άρνηση της εταιρίας να δεχθεί τον έλεγχο, η «Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων», δια του Προέδρου της, Ηλία Νικολακόπουλου, πολιτικού επιστήμονα και Ομότιμου καθηγητή εκλογικής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, απέστειλε επιστολή στο ΕΣΡ, το οποίο ενημέρωσε για το νόμιμο αίτημα που έλαβε από τα ΕΗ, καθώς και για την άρνηση της VoxPop Analysis να ελεγχθεί “εντός προθεσμίας ενός μηνός”. Το παρακάτω έγγραφο είναι αποκαλυπτικό.

Ας σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον κ. Χατζηπαντελή, ο ιδιοκτήτης της εταιρίας ζήτησε από τον ΣΕΔΕΑ να ελεγχθεί άλλη δημοσκόπηση (τη δεύτερη) της VoxPop Analysis. Βέβαια κάτι τέτοιο, όπως μας είπε, «δεν μπορούσε να γίνει δεκτό».

Όπως φαίνεται στην επιστολή του κ. Νικολακόπουλου, το θέμα παραπέμφθηκε στην δικαιοδοσία του ΕΣΡ που έχει και την ευθύνη για οποιαδήποτε κύρωση προς την εταιρία.

To δε παράβολο των 500€ μας επιστράφηκε, καθώς δεν πραγματοποιήθηκε ο έλεγχος. Δηλαδή, δεν υφίσταται πλέον το αίτημά μας για έλεγχο της εταιρίας.

Ανατροπή. Πώς φτάσαμε στην ακύρωση της παραπομπής της VoxPop Analysis στο ΕΣΡ.

Στις 13/11/2018, λάβαμε επιστολή από τον πρόεδρο της Ελεγκτικής Δημοσκοπήσεων Ηλία Νικολακόπουλο όπου με έκπληξη διαβάσαμε: «Στις 13 Νοεμβρίου 2018 μετά από παρέλευση αρκετού διαστήματος (4 μηνών) από την αποστολή προς την εταιρεία VOXPOP της σχετικής σύμβασης για τη διενέργεια ελέγχου σε έρευνα της μετά από αίτημα, ο εκπρόσωπος της εταιρείας VOXPOP υπέγραψε τη σχετική σύμβαση.»

Δηλαδή, αν και το ελεγκτικό όργανο είχε ορίσει σαφή χρονικό περιθώριο ενός μήνα για να αποδεχθεί η εταιρία τον έλεγχο (όπως ξεκάθαρα αναφέρεται στην παραπάνω επιστολή του κ. Νικολακόπουλου προς το ΕΣΡ), ωστόσο ακύρωσε την παραπομπή της εταιρίας στο ΕΣΡ παραδεχόμενη: «Αν και έχει παρέλθει εύλογο χρονικό διάστημα που καθιστά ενδεχομένως ανεπίκαιρη την όλη διαδικασία, καθ’ ότι το εύλογο του χρόνου κρίνεται σε συνάρτηση με το υπό έλεγχο αντικείμενο, η επιτροπή αποφάσισε να προχωρήσει στην διαδικασία ελέγχου έτσι ώστε να μην δημιουργηθούν οποιεσδήποτε υπόνοιες σχετικά με μεροληπτική αντιμετώπιση και να μεταφερθεί η συζήτηση σε άγονη αντιπαράθεση περί της ερμηνείας του “εύλογου”.»

Ακολουθεί ολόκληρη η επιστολή του προέδρου της Ελεγκτικής Δημοσκοπήσεων.

Κατόπιν της «περίεργης» αυτής εξέλιξης, τα ΕΗ απάντησαν στην Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων και τον ΣΕΔΕΑ με την κάτωθι επιστολή, καθώς στο συνοδευτικό email, η Γραμματεία του ΣΕΔΕΑ, μας απηύθυνε το ερώτημα: “Παρακαλούμε ενημερώστε μας αν συμφωνείτε να ξεκινήσει η διαδικασία του ελέγχου”.

Η απάντησή μας:

Προς: Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων
Κοιν: Σύλλογο Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ)

Αξιότιμοι κύριοι,

Έλαβα το e-mail σας με το οποίο μού κοινοποιήσατε την από 13-11-2018 επιστολή σας προς το ΕΣΡ, με την οποία με ενημερώσατε πως η εταιρία VOXPOP υπέγραψε τη σύμβαση διενέργειας ελέγχου μετά από παρέλευση τεσσάρων (4) μηνών, και με το οποίο με ρωτάτε εάν συμφωνώ να ξεκινήσει η διαδικασία του ως άνω ελέγχου.

Υπενθυμίζω πως ο εν λόγω έλεγχος είχε ζητηθεί από την πλευρά μας την 10-07-2018 επειδή είχαμε έννομο συμφέρον (και είχα τότε καταβάλει το προβλεπόμενο ποσό των πεντακοσίων ευρώ), όπως καταγράφηκε στην από 05-10-2018 επιστολή σας προς το ΕΣΡ. Στην ίδια επίσης επιστολή (05-10-2018) αναφέρατε πως στις 25-07-2018 αποστείλατε στον ελεγχόμενο σχετική επιστολή καλώντας τον να υπογράψει τη σύμβαση διενέργειας του ελέγχου «εντός προθεσμίας ΕΝΟΣ μηνός» καθώς και ότι παρά τις έως 05-10-2018 «επανειλημμένες οχλήσεις» σας, αυτός δεν την είχε υπογράψει. Κατόπιν αυτού, αναφέρατε πως «δεν μπορούσατε πλέον να προβείτε στον αιτηθέντα έλεγχο» και ενημερώσατε σχετικά το ΕΣΡ για τις δικές του ενέργειες, επιστρέφοντάς μου και το ποσό διενέργειας του ελέγχου.

Στη συνέχεια, αναφέρετε στην παραπάνω (13-11-2018) επιστολή σας προς το ΕΣΡ ότι ο εκπρόσωπος της εταιρίας VOXPOP υπέγραψε τη σύμβαση μετά από αρκετό διάστημα τεσσάρων (4) μηνών [πολύ πέραν της προθεσμίας του ενός μήνα που εσείς του είχατε ορίσει]. Επίσης, όπως οι ίδιοι ρητά αναφέρετε στην ίδια από 13-11-2018 επιστολή σας προς το ΕΣΡ, το «εύλογο χρονικό διάστημα» εντός του οποίου έπρεπε ο ελεγχόμενος να υπογράψει τη σύμβαση διενέργειας ελέγχου «είχε ήδη παρέλθει» και η όλη διαδικασία είχε ενδεχομένως πλέον καταστεί «ανεπίκαιρη». Ομοίως, οι ίδιοι επισημαίνετε παρακάτω στην ίδια επιστολή, ορθότατα, πως «…ο έλεγχος αυτών (σημ.: των δημοσκοπήσεων) δεν μπορεί παρά να γίνεται σε σύντομο – σε σχέση με τον χρόνο δημοσίευσης – διάστημα άλλως ο έλεγχος είναι αλυσιτελής».

Όπως γίνεται προδήλως αντιληπτό, δεν είναι δυνατόν το εύλογο χρονικό διάστημα, εντός του οποίου κάποιος ελεγχόμενος πρέπει να δεχτεί έναν θεσμοθετημένο έλεγχο, να επεκτείνεται επ’ αόριστον, με κριτήριο το πότε ευκαιρεί, βολεύει ή συμφέρει τον ελεγχόμενο. Σε διαφορετική περίπτωση ο νόμος δεν θα έκανε λόγο, άλλωστε, για «εύλογο χρονικό διάστημα» αλλά για ημερομηνία ελέγχου που θα καθορίζεται έπειτα από συνεννόηση με τον ελεγχόμενο. Όμως, κάτι τέτοιο θα ενείχε τον κίνδυνο ο έλεγχος να διενεργηθεί με τρόπο αμφισβητήσιμης αξιοπιστίας αφού ο κάθε ελεγχόμενος θα είχε άφθονο χρόνο να αποκρύψει στοιχεία, τα οποία σε άλλη περίπτωση θα αποκαλύπτονταν. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, γενικότερα στην ελληνική έννομη τάξη τέτοιου είδους έλεγχοι δεν προβλέπονται αλλά, αντιθέτως, οι ελεγχόμενοι υποχρεούνται να δέχονται τους θεσμοθετημένους ελέγχους όποτε αυτοί αποφασιστούν από το ελεγκτικό όργανο εντός μιας ταχθείσης προθεσμίας. Πράγματι, άλλωστε, εσείς α) ορίσατε προθεσμία ενός μήνα στην εταιρία VOXPOP για την υπογραφή της σύμβασης, προφανώς επειδή  – ορθώς – θεωρήσατε πως ένας μήνας συνιστά εύλογο χρονικό διάστημα υπογραφής της σύμβασης, β) στις 05-10-2018, στην επιστολή σας προς το ΕΣΡ, διαπιστώνετε πως πλέον δεν μπορούσατε να διενεργήσετε έλεγχο, γ) στις 13-11-2018, στη νέα επιστολή σας προς το ΕΣΡ, ρητά δηλώνετε πως έχει παρέλθει ο εύλογος χρόνος εντός του οποίου έπρεπε ο ελεγχόμενος να έχει υπογράψει τη σύμβαση και ότι το χρονικό διάστημα που είχε παρέλθει ήταν αρκετά μεγάλο (4 μήνες) και μάλιστα δηλώνετε ευθέως πως η διαδικασία ελέγχου πάσχει με αποτέλεσμα ο έλεγχος να είναι «αλυσιτελής».

Με βάση τα παραπάνω, θεωρούμε πως μία απόλυτα ουσιώδης παράμετρος, αυτή του εύλογου χρονικού διαστήματος (ενός μήνα, όπως συγκεκριμένα αναφέρετε) υπογραφής της σύμβασης που έχει ως σκοπό τη διασφάλιση του κύρους της διαδικασίας και, συνεπώς, τη διασφάλιση της ορθότητας του πορίσματος ενός τέτοιου ελέγχου, δεν υφίσταται πλέον μετά από τέσσερις ολόκληρους μήνες. Κατά συνέπεια, ΔΕΝ συμφωνούμε στη διεξαγωγή του ελέγχου αυτού.

Επιπλέον, βάσει όσων περιγράφονται ανωτέρω, εκτιμούμε πως η απόφασή σας να προχωρήσετε τελικώς στη διεξαγωγή του ελέγχου μετά από τέσσερις μήνες (και να ζητήσετε από το ΕΣΡ να μη λάβει υπόψη του την πρώτη επιστολή σας προς αυτό), όταν πλέον η εταιρία VOXPOP εδέησε να δεχθεί τον έλεγχο αυτόν, δεν είναι σύμφωνη με το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας σας και, κατά τη γνώμη μας, η ενέργειά σας αυτή ήταν εσφαλμένη. Άλλωστε δεν είναι δυνατόν ένας ελεγχόμενος, στον οποίο δόθηκε άφθονο χρονικό διάστημα για να συμφωνήσει στη διεξαγωγή ενός ελέγχου, να μη δέχεται τον έλεγχο επί μήνες και μόνο όταν διαπιστώσει πως αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να υποστεί τις νόμιμες κυρώσεις τότε να σπεύδει να δεχθεί τον έλεγχο αυτόν και το ελεγκτικό όργανο να ανακαλεί το έγγραφό του προς την αρμόδια Αρχή (ΕΣΡ). Ειλικρινά, θεωρούμε πως αυτό συνιστά εμπαιγμό, εκ μέρους του ελεγχόμενου, των διαδικασιών που ορίζονται από το Νόμο και το αρμόδιο ελεγκτικό όργανο -εσείς δηλαδή- δεν πρέπει να παρασύρεται σε αυτόν.

Κλείνοντας, με λύπη διαπιστώνω πως μια πρωτοβουλία μου -ως απλός πολίτης, και έχοντας έννομο συμφέρον- με σκοπό να βρεθεί η αλήθεια σε ένα μείζον θέμα που αφορά αμφισβητούμενη πολιτική δημοσκόπηση μιας εταιρίας που, επιπλέον, ψευδώς παρουσιάστηκε ως μέλος της ESOMAR (έχετε ήδη γνώση της σχετικής αλληλογραφίας της εκπροσώπου του φορέα στην Ελλάδα με την ESOMAR), κατέληξε σε παρωδία και, σε προσωπικό επίπεδο, σε πικρή γνώση. Ίσως το μόνο κέρδος.   

Αθήνα, 15/11/2018

Με εκτίμηση
Δημήτρης Αλικάκος
Εκπρόσωπος της Ερευνητικής Ομάδας EllinikaHoaxes

Επίλογος

Τα ΕΗ, πέρα από την έρευνα στο θέμα, επέλεξαν το δρόμο του θεσμικού ελέγχου μιας εταιρίας, όταν αυτή και ο εκδότης που δημοσίευσε την δημοσκόπησή της προχώρησαν σε εξώδικη διαμαρτυρία εναντίον μας.

Η παραπομπή της εταιρίας στο ΕΣΡ, καθότι αρνήθηκε τον έλεγχο στο χρονικό περιθώριο του ενός μήνα που της δόθηκε, ήταν απόλυτα σύννομη και φυσιολογική εξέλιξη.

Μετά από 4 (ΤΕΣΣΕΡΙΣ) μήνες, και πολλαπλές διαβεβαιώσεις από την Γραμματεία του ΣΕΔΕΑ προς τα ΕΗ ότι «δεν μπορούμε άλλο να περιμένουμε -το θέμα έκλεισε, η εταιρία παραπέμπεται οριστικά», αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε τη νέα λογική «ναι, αλλά ήρθε τώρα (σ.σ. μετά από 4 μήνες) και υπέγραψε».

Τα ΕΗ δεν έχουν από πίσω τους πλάτες να τα στηρίζουν, ούτε κάποιο κομματικό μηχανισμό. Γνωρίζουμε ότι είμαστε μικροί και ανίσχυροι. Όμως, θα συνεχίζουμε να προστατεύουμε αυτά που έχουμε κατακτήσει με κόπο: τη σοβαρότητα και αξιοπιστία μας.

Τα πολιτικά, εκδοτικά ή άλλους είδους “παιχνίδια”, δεν μας αφορούν. Προτιμούμε η πικρή γνώση, εν προκειμένω, να είναι το μόνο μας κέρδος.